Powstanie przychodu z tytułu nieopłatnego ustanowienia na rzecz Spółki służebności przesyłu.
sygnatura: IPTPB3/423-268/14-6/IR
autor: Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi
data: 2014-11-18
słowa kluczowe: | przychód, świadczenie nieodpłatne |
INTERPRETACJA INDYWIDUALNA
Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 5 sierpnia 2014 r. (data wpływu 7 sierpnia 2014 r.), uzupełnionym pismem z dnia 7 listopada 2014 r. (data wpływu 14 listopada 2014 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie powstania przychodu z tytułu nieopłatnego ustanowienia na rzecz Spółki służebności przesyłu (pytanie oznaczone we wniosku nr 3) - jest nieprawidłowe.
UZASADNIENIE
W dniu 7 sierpnia 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych.
Z uwagi na braki wniosku, Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów, na podstawie art. 169 § 1 w związku z art. 14h ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.), pismem z dnia 3 listopada 2014 r., (doręczonym w dniu 5 listopada 2014 r.), wezwał Wnioskodawcę do jego uzupełnienia, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.
W odpowiedzi na ww. wezwanie dnia 14 listopada 2014 r. wpłynęło uzupełnienie wniosku (nadane w dniu 12 listopada 2014 r.).
We wniosku przedstawiono następujące zdarzenia przyszłe.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością prowadzi działalność gospodarczą polegającą na przesyłaniu, przetwarzaniu i sprzedaży zakupionej energii cieplnej, eksploatacji, konserwacji i remontach urządzeń ciepłowniczych oraz budowie sieci, przyłączy i węzłów cieplnych. W prowadzonej działalności Spółka planuje ponoszenie wydatków w postaci wynagrodzeń za ustanowienia służebności przesyłu polegającej na możliwości korzystania z cudzych nieruchomości, przez które przebiega sieć ciepłownicza będąca własnością Spółki.
Służebności przesyłu będą ustanawiane na czas nieoznaczony lub oznaczony, w formie umów (aktów notarialnych) oraz w drodze orzeczeń sądowych i będą podlegały wpisowi do ksiąg wieczystych.
Wynagrodzenia będą wypłacane jednorazowo lub w ratach. Koszty wynagrodzenia będą ujmowane na koncie czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów. Następnie co miesiąc będą obciążały koszty działalności operacyjnej (będą zaliczane w księgach rachunkowych do kosztów działalności operacyjnej jako czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów w okresie 22,2 lat). Miesięcznie będzie to kwota stanowiąca 1/12 kwoty obliczonej jako 4,5% kwoty wynagrodzenia za ustanowienie służebności, przy czym stawka 4,5% zastosowana została z uwagi na fakt, że stawkę w tej samej wysokości stosuje się dla amortyzacji sieci ciepłowniczych. Wobec powyższego, koszty służebności będą rozliczane przez okres około 22,2 lat. Taki sposób rozliczenia ww. wydatków na wynagrodzenia za ustanowienie służebności uzasadnione jest tym, że zgodnie z art. 39 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2013 r., poz. 330, z późn. zm.), jednostki dokonują czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów, jeżeli dotyczą one przyszłych okresów sprawozdawczych. Wydatki na wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu są kosztem dotyczącym przyszłych okresów sprawozdawczych, a dodatkowo takie ujęcie wydatków stanowi wyraz realizacji zasady współmierności przychodów i kosztów (art. 6 ust. 2 ustawy o rachunkowości).
W uzupełnieniu wniosku dodano następujące wyjaśnienia.
W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:
Przedmiotem niniejszej interpretacji indywidualnej jest odpowiedź na pytanie nr 3, natomiast w pozostałym zakresie wniosek zostanie rozstrzygnięty odrębnie.
Zdaniem Wnioskodawcy, ustanowienie na Jego rzecz nieodpłatnej służebności przesyłu, w celu korzystania z cudzej nieruchomości, nie powoduje powstania po Jego stronie przychodu w rozumieniu ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych.
Z przepisu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika, że przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności: wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z pewnymi wyjątkami, nie mającymi jednak znaczenia w przedmiotowej sprawie. Określone nim wyłączenia, co jest istotne, mają enumeratywny charakter.
Przyjąć przy tym należy, że z ,,otrzymaniem nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw" nie mamy do czynienia w sytuacji, gdy czynność prawna jest ze swej istoty zawsze nieodpłatna (np. gdy nieodpłatne nabycie realizowane jest w ramach prawnie dopuszczalnej zasady swobody umów i kształtowania sytuacji prawnej stron).
Istotą służebności przesyłu jest możliwość korzystania przez przedsiębiorcę z nieruchomości stanowiącej własność innych podmiotów w określonym zakresie, tj. wybudowania i korzystania z urządzeń określonych w art. 49 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z póżn. zm.; dalej: k.c.) w sposób zgodny z przeznaczeniem tych urządzeń (art. 305(1)-305( 4) k.c.).
Wedlug Wnioskodawcy, ustanowienie tej służebności może być zarówno odpłatne, jak i nieodpłatne - zależne jest to tylko od woli stron.
Mając na uwadze fakt, że przepisy k.c. dopuszczają ustanowienie służebności przesyłu w ramach czynności nieodpłatnej, to zdaniem Wnioskodawcy, po stronie przedsiębiorstwa, na rzecz którego tę służebność ustanowiono nie powstaje przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a w szczególności przychód z tytułu odpłatnego lub częściowo odpłatnego otrzymania rzeczy lub praw, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 tej ustawy.
Wnioskodawca wskazuje, że powyższy wniosek znajduje pełne uzasadnienie w orzecznictwie sądów administracyjnych, w tym między innymi w orzeczeniu Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 kwietnia 2013 r. (sygn. akt II FSK 1717/11), wyroku NSA z dnia 25 września 2013 r. (sygn. II FSK 2642/11), jak również w wyroku NSA z dnia 23 kwietnia 2013 r. (sygn. II FSK 1715/11).
W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.
Zgodnie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014, poz. 851, z późn. zm.) przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności: wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie.
Niezależnie od formy nieodpłatnej realizacji praw lub innych tego rodzaju świadczeń do wyceny przychodu podatkowego stosuje się wartości rynkowe.
Na podstawie bowiem art. 12 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, wartość otrzymanych nieodpłatnie rzeczy lub praw określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania. Stosownie natomiast do art. 12 ust. 6 pkt 4 ww. ustawy wartość nieodpłatnych świadczeń ustala się m.in. na podstawie cen rynkowych stosowanych przy udostępnianiu praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności czasu i miejsca udostępnienia.
Dla celów podatkowych, przez nieodpłatne świadczenia należy rozumieć te wszystkie zdarzenia prawne lub gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie w majątku podatnika, mające konkretny wymiar finansowy (taką definicję zawierają m.in. uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 listopada 2002 r., sygn. akt FPS 9/02 oraz z dnia 16 października 2006 r., sygn. akt II FPS 1/06).
Powstanie przychodu ze świadczeń nieodpłatnych należy zatem rozważyć zawsze wtedy, gdy podatnik podatku dochodowego od osób prawnych otrzymuje bez obowiązku świadczenia wzajemnego rzeczy lub prawa, bądź inne świadczenia lub też możliwość korzystania z rzeczy lub praw.
Mając na uwadze przedstawione zdarzenie przyszłe należy zauważyć, że służebność przesyłu określa zakres, w jakim przedsiębiorca przesyłowy może korzystać z cudzej nieruchomości, na której znajdują się (lub mają się znajdować) jego urządzenia przesyłowe, tj. wszelkie konstrukcje i instalacje tworzące linie do doprowadzania i odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia o podobnym przeznaczeniu. Źródłem służebności przesyłu jest umowa zawarta w formie aktu notarialnego między przedsiębiorcą przesyłowym i właścicielem gruntu, na którym są lub mają zostać zainstalowane urządzenia przesyłowe. Umowa ta powinna szczegółowo określać zakres czynności, które przedsiębiorca przesyłowy może wykonywać w stosunku do nieruchomości. Gdy przedsiębiorca przesyłowy lub właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy, np. jeśli strony nie mogą dojść do porozumienia w kwestii jej warunków, można ustanowić służebność przesyłu w drodze orzeczenia sądowego. W takim przypadku istnieje również podstawa do ustalenia wynagrodzenia dla właściciela nieruchomości.
Istotą służebności przesyłu jest możliwość korzystania przez przedsiębiorcę z nieruchomości stanowiącej prywatną własność w określonym zakresie, tj. wybudowania i korzystania z urządzeń określonych w art. 49 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm. - dalej: ,,Kc") w sposób zgodny z przeznaczeniem tych urządzeń (art. 3051 - 3054 Kc).
Ustanowienie tej służebności może być zarówno odpłatne, jak i nieodpłatne - zależne jest to tylko od woli kontrahentów. Pod względem prawnym i gospodarczym jedną z zasadniczych cech służebności gruntowej jest powszechna możliwość ustanowienia odpowiedniego wynagrodzenia.
Potwierdzenie powyższej tezy możemy odnaleźć w doktrynie gdzie wskazuje się, że ,,Ustanowienie służebności przesyłu może nastąpić zarówno odpłatnie, jak i nieodpłatnie (G. Bieniek, W sprawie podmiotowych praw rzeczowych ..., s. 43; tenże, Urządzenia przesyłowe..., s. 58), ponieważ art. 3051 k.c. tej kwestii nie przesądza. Jeżeli jednak do ustanowienia służebności przesyłu dochodzi w trybie sądowym, jest ona ustanawiana za wynagrodzeniem (art. 3052 § 1 i 2 k.c. in fine), chyba że uprawniony zrzekł się wynagrodzenia". (A. Kidyba (red.), K.A. Dadańska, T.A. Filipiak, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom II. Własność i inne prawa rzeczowe, LEX 2009).
Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Spółka prowadzi działalność gospodarczą polegającą na przesyłaniu, przetwarzaniu i sprzedaży zakupionej energii cieplnej, eksploatacji, konserwacji i remontach urządzeń ciepłowniczych oraz budowie sieci, przyłączy i węzłów cieplnych. W prowadzonej działalności Spółka planuje ponoszenie wydatków w postaci wynagrodzeń za ustanowienia służebności przesyłu polegającej na możliwości korzystania z cudzych nieruchomości, przez które przebiega sieć ciepłownicza będąca własnością Spółki. Służebności przesyłu będą ustanawiane na czas nieoznaczony lub oznaczony, w formie umów (aktów notarialnych) oraz w drodze orzeczeń sądowych i będą podlegały wpisowi do ksiąg wieczystych. Spółka zamierza zawierać umowy ustanawiające służebności przesyłu z właścicielami/użytkownikami wieczystymi nieruchomości, przez które przebiega/będzie przebiegała sieć ciepłownicza należąca do Spółki. Sieć ta wykorzystywana będzie do zaopatrzenia w ciepło innych odbiorców, dla których nie ma możliwości innego dostarczenia ciepła, jak tylko poprzez sieć ciepłowniczą przechodzącą przez nieruchomość niebędącą własnością Spółki. Umowy służebności mają umożliwić przedsiębiorstwu przesyłowemu zgodny z prawem dostęp do cudzych nieruchomości, na których mają być, bądź są posadowione urządzenia przesyłowe, czyli będą ustanawiane zarówno dla sieci już istniejących (w przypadku gdy właściciel/użytkownik wieczysty wystąpi z takim żądaniem i będzie ono uzasadnione), jak i dla nowo budowanych, celem rozbudowy istniejącej sieci i zapewnienia dostępu ciepła systemowego dla szerszego kręgu odbiorców. Spółka przewiduje również zawarcie z właścicielami/użytkownikami wieczystymi nieruchomości umów, zgodnie z którymi ustanowiona na Jej rzecz służebność będzie nieodpłatna. Przepisy Kodeksu cywilnego dopuszczają ustanowienie służebności przesyłu w ramach czynności nieodpłatnej, uzależniając to, czy ustanowienie służebności będzie odpłatne, czy też nie, jedynie od woli stron.
Biorąc pod uwagę przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe oraz powołane przepisy prawa, a także mając na uwadze poglądy doktryny oraz orzecznictwo sądowe, które opowiada się za szerokim rozumieniem pojęcia nieodpłatnego świadczenia, za świadczenie o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy należy uznać wszystkie te zdarzenia prawne oraz gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie majątku mające konkretny wymiar finansowy. Podstawową cechą nieodpłatnego świadczenia jest taka sytuacja, że otrzymujący przysporzenie, w tym przypadku Spółka, nie będzie zobowiązana do jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego, np. obniżki ceny z tytułu świadczonej usługi. Jeżeli zatem zostanie zawarta umowa służebności przesyłu bez wynagrodzenia, po stronie Spółki wystąpi przysporzenie majątkowe mające konkretny wymiar finansowy, polegający na tym, że Spółka nie będzie zobowiązana płacić za prawo do stosownego korzystania z cudzej nieruchomości. W konsekwencji będzie musiała rozpoznać w związku z taką sytuacją przychód na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych
Jednocześnie w odniesieniu do powołanych bądź przytoczonych przez Wnioskodawcę wyroków sądów administracyjnych należy zauważyć, że są to rozstrzygnięcia w konkretnych sprawach, osadzonych w określonych stanach faktycznych i tylko do nich się odnoszą, w związku z tym nie mają mocy powszechnie obowiązującego prawa, i nie są wiążące dla tutejszego Organu.
Ponadto zauważyć należy, że linia orzecznicza w zakresie rozumienia pojęcia ,,nieodpłatnego świadczenia" nie jest jednolita, przykładowo można tutaj wskazać wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 czerwca 2011 r., sygn. akt: II FSK 788/10, II FSK 1007/11, II FSK 1064/10; z dnia 12 lutego 2011 r., sygn. akt: II FSK 1246/11, II FSK 1247/11, II FSK 1248/11, w których uznano, że nieodpłatne nabycie służebności przesyłu będzie stanowiło przysporzenie dla nabywającego na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania niniejszej interpretacji.
Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).
Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.