Czy podatnikiem VAT z tytułu pomocy prawnej z urzędu świadczonych na zlecenie sądu jest radca prawny czy spółka cywilna w ramach, której wykonuje swój zawód
sygnatura: PI/443-33/07/Z/08
autor: Izba Skarbowa w Gdańsku
data: 2007-08-29
| słowa kluczowe: | obrona z urzędu, podatek od towarów i usług, radcowie prawni |
Decyzja
Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku działając na podstawie:
po rozpatrzeniu zażalenia wniesionego pismem z dnia 19 czerwca 2007r. na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Pucku znak NV/443-1-8/05/07/KM z dnia 11 czerwca 2007r. zawierające pisemną interpretację co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w kwestii kto powinien wystawić fakturę z tytułu wynagrodzenia dla radcy prawnego wyznaczonego pełnomocnikiem z urzędu w sprawie z zakresu prawa pracy w przypadku, gdy radca ten nie prowadzi własnej kancelarii, a działa w ramach spółki cywilnej odmawia zmiany postanowienia będącego przedmiotem zażalenia.
UZASADNIENIE
Pismem z dnia 8 maja 2007r. Podatnik zwrócił się do Naczelnika Urzędu Skarbowego w Pucku z wnioskiem o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego w kwestii kto powinien wystawić fakturę z tytułu wynagrodzenia dla radcy prawnego wyznaczonego pełnomocnikiem z urzędu w sprawie z zakresu prawa pracy w przypadku, gdy radca ten nie prowadzi własnej kancelarii, a działa w ramach spółki cywilnej.
W złożonym zapytaniu Podatnik wskazał następujący stan faktyczny:
Podatnik wykonuje zawód radcy prawnego w ramach spółki cywilnej oraz na zlecenie sądu jest pełnomocnikiem z urzędu w sprawie z zakresu prawa pracy. W związku z zawarciem przez strony procesu ugody sąd wydał postanowienie, w którym umorzył postępowanie oraz przyznał Podatnikowi określoną kwotę tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej. Wypłata kosztów nastąpi na podstawie przedłożonej faktury VAT po uprawomocnieniu się w/w postanowienia sądu.
Jednocześnie Podatnik przedstawił własne stanowisko zgodnie z którym w związku z faktem, iż wykonuje on zawód radcy prawnego w formie spółki cywilnej, fakturę VAT na kwotę zasądzonych kosztów powinna wystawić spółka, a nie on osobiście.
Naczelnik Urzędu Skarbowego w Pucku postanowieniem znak NV/443-1-8/05/07/KM z dnia 11 czerwca 2007r. uznał, iż w odniesieniu do opisanego stanu faktycznego stanowisko zawarte w przedmiotowym wniosku, zgodnie z którym Wnioskujący uważa, iż związku z faktem, iż wykonuje on zawód radcy prawnego w formie spółki cywilnej, fakturę VAT na kwotę zasądzonych kosztów powinna wystawić spółka, a nie on osobiście, jest nieprawidłowe.
W uzasadnieniu Naczelnik Urzędu Skarbowego w Pucku wskazał, iż w zaprezentowanym stanie faktycznym Podatnik decyzją sądu został wyznaczony jako pełnomocnik w sprawie z zakresu prawa pracy. To Wnioskujący świadczył usługę pomocy prawnej z urzędu, a nie spółka cywilna w ramach której Podatnik wykonuje swój zawód. Naczelnik Urzędu Skarbowego w Pucku stwierdził zatem, iż w oparciu o art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnikiem podatku VAT z tytułu świadczenia w/w usługi jest Podatnik. Wnioskujący jest obowiązany rozliczyć podatek od towarów i usług, wystawić fakturę VAT dokumentującą wykonanie przedmiotowej czynności oraz dopełnić obowiązków w zakresie rejestracji.
Na powyższe postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Pucku Podatnik pismem z dnia 19 czerwca 2007r. złożył zażalenie zarzucając błędną ocenę stanu faktycznego i prawnego, polegającą na pominięciu zasad wykonywania zawodu radcy prawnego wynikających z przepisów korporacyjnych, a w rezultacie błędnej wykładni art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług oraz wnosząc o zmianę postanowienia Naczelnika Urzędu Skarbowego w Pucku.
W uzasadnieniu zażalenia Wnioskujący wskazał, iż przepisu art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług nie można interpretować w oderwaniu od regulacji systemowych, w tym przypadku w oderwaniu od przepisów korporacyjnych. Podatnik zwrócił uwagę, iż przepis art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych określa w jakiej formie może być wykonywany zawód radcy prawnego. Wybór natomiast samej już formy wykonywania zawodu należy do radcy prawnego. Podatnik wykonuje zawód w ramach spółki cywilnej, stanowiącej samodzielnie rozliczający się podmiot, posiadający odrębny NIP oraz status podatnika podatku od towarów i usług. Powyższe występuje niezależnie od faktu, iż na gruncie podatku dochodowego podatnikami są poszczególni wspólnicy, a nie spółka jako odrębny podmiot. W ocenie Wnioskującego jeżeli świadczenie pomocy prawnej z urzędu następuje w ramach formy organizacyjno-prawnej spółki cywilnej, to również podatkowe konsekwencje takiego wykonywania działalności winny być rozliczane w ramach tej samej formy. Podatnik zwrócił również uwagę, iż udzielenie pomocy prawnej z urzędu nie było w danym przypadku objęte jakimkolwiek ?zamiarem?. Podatnik, z uwagi na ilość obowiązków związanych z zatrudnieniem w ramach umowy o pracę, zwrócił się do Sądu z wnioskiem o zwolnienie z tego obowiązku. Jednocześnie, w związku z nie uwzględnieniem powyższego wniosku, Podatnik udzielił substytucji radcy prawnemu, drugiemu ze wspólników spółki cywilnej. Wnioskujący zwrócił również uwagę, iż pomoc prawna z urzędu nie musi być świadczona osobiście przez wyznaczonego radcę prawnego, a wykonanie jej przez pełnomocnika substytucyjnego nie ma wpływu na charakter pomocy jako udzielanej z urzędu. Ponadto, zgodnie z art. 117 w zw. z art. 119 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego sąd ustanawia dla strony adwokata lub radcę prawnego, przy czym w postępowaniu cywilnym sąd postanowieniem jedynie ustanawia dla strony radcę prawnego, natomiast wyznaczenie konkretnej osoby, która ma świadczyć stronie pomoc prawną, należy do właściwej okręgowej izby radców prawnych. Zdaniem Podatnika w/w regulacja uniemożliwia przyjęcie stanowiska, iż radca prawny świadczący pomoc prawną z urzędu działa na zlecenie sądu, zarówno w cywilistycznym rozumieniu zlecenia, jak i zleceniu rozumianym jako nakaz, polecenie. Pomiędzy pełnomocnikiem a sądem nie powstaje ani stosunek cywilnoprawny, ani o charakterze publicznoprawnym. Wnioskujący zwrócił również uwagę, iż wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego z dnia 8 maja 2007r. zawierał również pytanie dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych. Naczelnik Urzędu Skarbowego w Pucku nie odniósł się jednakże do wątpliwości Wnioskującego w tym zakresie.
Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku, po weryfikacji przedmiotowego postanowienia, stwierdza co następuje.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług ( Dz. U. Nr 54, poz. 535, ze zm.) podatnikami podatku od towarów i usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności i która obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Natomiast w świetle art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2 - 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności, wobec osób trzecich.
Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku wskazuje, iż sąd nie ponosi odpowiedzialności za wykonywanie przez radców prawnych czynności zastępstwa procesowego z urzędu. Usługi pomocy prawnej z urzędu podlegają zatem opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych.
W zaprezentowanym stanie faktycznym Podatnik wykonuje zawód radcy prawnego w ramach spółki cywilnej oraz na zlecenie sądu jest pełnomocnikiem z urzędu. W celu wskazania podmiotu obowiązanego do rozliczenia w zakresie podatku od towarów i usług wykonanej na zlecenie sądu usługi (radca prawny czy spółka w ramach której wykonuje zawód), należy odnieść się do przepisów korporacyjnych określających zasady wykonywania zawodu radcy prawnego.
Zgodnie z przepisem art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6.07.1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r., Nr 123, poz. 1059 ze zm.) radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej lub komandytowej, przy czym wspólnikami w spółkach cywilnej, jawnej i partnerskiej oraz komplementariuszami w spółce komandytowej mogą być wyłącznie radcowie prawni lub radcowie prawni i adwokaci, a także prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 126, poz. 1069), a wyłącznym przedmiotem działalności takich spółek jest świadczenie pomocy prawnej. Powyżej wskazane formy są środkami pomocniczymi do prowadzenia działalności polegającej na świadczeniu pomocy prawnej. Radcy prawni mają prawo dokonać wyboru formy prowadzenia działalności gospodarczej, ale w wyborze tym są jednocześnie ograniczeni tylko do takich form, które zostały przewidziane w/w przepisem ustawy. Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku zgadza się tym samym z zawartym w zażaleniu twierdzeniem Podatnika, iż wybór formy wykonywania zawodu należy do radcy prawnego, natomiast spółka cywilna stanowi samodzielnie rozliczający się podmiot, posiadający odrębny NIP.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r., Nr 163, poz. 1349 ze zm.) reguluje szczegółowe zasady ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 3 rozporządzenia koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponoszone przez Skarb Państwa stanowią udokumentowane wydatki radcy prawnego.
Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku zwraca uwagę, iż treść w/w przepisów odnosi się podmiotowo do wykonującego zawód radcy prawnego, bez względu na wybraną przez niego formę wykonywania zawodu. Dyrektor tut. Izby podkreśla jednocześnie, iż w przypadku świadczenia pomocy prawnej z urzędu to radca prawny, a nie spółka w ramach której wykonuje zawód jest wyznaczany na obrońcę z urzędu. Również to wyznaczony radca prawny, a nie spółka, świadczy osobiście usługę pomocy prawnej z urzędu, ponosi odpowiedzialność za postępowanie sprzeczne z prawem, bądź za naruszenie swych obowiązków zawodowych. Ponadto koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponoszone przez Skarb Państwa stanowią udokumentowane wydatki radcy prawnego, a nie spółki, w formie której prowadzi działalność. W świetle powyższego Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku wskazuje, iż w przypadku świadczenia pomocy prawnej z urzędu nie ma znaczenia fakt, czy radca prawny jest wspólnikiem np. spółki cywilnej, jawnej, czy komandytowej, gdyż to on osobiście świadczy pomoc prawną z urzędu i z tego właśnie tytułu to on, a nie spółka staje się podatnikiem podatku od towarów i usług, o którym mowa w art. 15 ustawy o podatku VAT. Dyrektor tut. Izby zauważa jednocześnie, iż to właśnie przepisy korporacyjne na które Podatnik powołuje się w złożonym zażaleniu potwierdzają stanowisko Naczelnika Urzędu Skarbowego w Pucku w przedmiotowej sprawie.
Podatnik wskazał również, iż z uwagi na ilość obowiązków związanych z zatrudnieniem w ramach umowy o pracę, zwrócił się do sądu z wnioskiem o zwolnienie z obowiązku obrony z urzędu. Jednocześnie, w związku z nie uwzględnieniem powyższego wniosku, Wnioskujący udzielił substytucji radcy prawnemu, drugiemu ze wspólników spółki cywilnej. Dyrektor tut. Izby zauważa, iż także w przypadku udzielenia substytucji w oparciu o art. 21 ust.1 ustawy o radcach prawnych, pomoc prawną osobiście świadczy radca prawny, któremu udzielono substytucji, a nie radca prawny zastępowany. Kwestia udzielenia substytucji dla innego radcy prawnego nie zmienia faktu, iż pomocy prawnej udziela wyznaczony radca prawny, a nie spółka w ramach której wykonuje zawód. Pomocy prawnej z urzędu na zlecenie sądu udziela bowiem osobiście radca prawny, bądź osobiście wyznaczony przez niego zastępca, po udzieleniu substytucji.
W złożonym zażaleniu Podatnik wskazał, iż zgodnie z art. 117 w zw. z art. 119 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego to okręgowa izba radców prawnych wyznacza radcę prawnego, który ma świadczyć pomoc prawną z urzędu. Dyrektor tut. Izby zwraca jednakże uwagę, iż to sąd postanowieniem ustanawia dla strony pełnomocnika z urzędu, a wyznaczony radca prawny działa na jego zlecenie.
Mając na uwadze powyższe Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku wskazuje, iż podatnikiem podatku od towarów i usług z tytułu świadczonej usługi obrony z urzędu jest Podatnik, a nie spółka cywilna, w ramach której wykonuje zawód. Wnioskujący jest obowiązany rozliczyć podatek od towarów i usług z tytułu wykonanej usługi, w tym wystawić fakturę VAT zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy.
Odnosząc się natomiast do zarzutu Podatnika, iż Naczelnik Urzędu Skarbowego w Pucku nie odpowiedział na pytania dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych, Dyrektor tut. Izby wskazuje, że stanowisko Naczelnika Urzędu Skarbowego w Pucku w tym zakresie zostało zawarte w postanowieniu znak ZD/415-23/07/MDK z dnia 29 czerwca 2007r., doręczonym Podatnikowi w dniu 4 lipca 2007r. Zarzut Wnioskującego należy zatem uznać za bezzasadny.
W świetle powyższego Naczelnik Urzędu Skarbowego w Pucku dokonał prawidłowej oceny stanowiska Wnioskującego w odniesieniu do przedstawionego stanu faktycznego. Stąd ? zgodnie z przepisem art. 14 b § 5 pkt 1 Ordynacji podatkowej, Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku uznając, iż zażalenie Podatnika nie zasługuje na uwzględnienie orzekł jak w sentencji decyzji.
Decyzja niniejsza jest ostateczna w toku instancji.