Czy w świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług podatnik ma obowiązek deklarowania obrotu uzyskiwanego przez zarządcę sądowego z tyt. zarządu nieruchomości, w której posiada udział we współwłasności ?

sygnatura: PP2-443/65/2006

autor: Izba Skarbowa w Kielcach

data: 2006-08-17

Na podstawie art. 14 b § 5 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), po rozpatrzeniu zażalenia złożonego w dniu 08.06.2006 r. przez Panią Elżbietę R. reprezentowaną przez pełnomocnika Doradcę Podatkowego Pawła Z., na postanowienie Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Kielcach z dnia 23.05.2006 r., znak: OG/005/58A/PP2/443/16/06 w sprawie udzielenia pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług - Dyrektor Izby Skarbowej w Kielcach odmawia uchylenia lub zmiany postanowienia.

Wnioskiem z dnia 07.03.2006 r. Elżbieta R. działając przez pełnomocnika Doradcę Podatkowego Pawła Z., w trybie art. 14a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), zwróciła się do Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Kielcach o udzielenie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego m.in. w zakresie podatku od towarów i usług, tj. udzielenie informacji, czy w świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług jest obowiązek deklarowania obrotu uzyskiwanego przez zarządcę sądowego z tytułu zarządu nieruchomością, w której posiada się udział we współwłasności.

Strona przedstawiając stan faktyczny, zajęła stanowisko, iż podatnikiem podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania najmu w przypadku Pani Elżbiety R. jest zarządca sądowy nieruchomości, który nieruchomością faktycznie włada, używa jej dla celów zarobkowych, pobiera należne z niej pożyczki, ponosi odpowiedzialność za skutki nieprawidłowego zarządu zarówno wobec współwłaścicieli jak i osób trzecich. Pełnomocnik strony uważa, zatem, że Elżbieta R. nie będzie miała obowiązku ujmować w swoich rozliczeniach obrotu z tytułu najmu wykonywanego przez zarządcę.

W dniu 23.05.2006 r. organ podatkowy I instancji wydał postanowienie znak: OG/005/58A/PP2/443/16/06, w którym stwierdził, iż przedstawione we wniosku stanowisko jest nieprawidłowe. Organ pierwszej instancji wskazał, że zarządca sądowy nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług w powalanym zakresie. Obowiązek podatkowy w podatku VAT z tytułu wyżej wymienionych usług spoczywa na współwłaścicielach. To współwłaściciele nieruchomości, jeżeli są podatnikami podatku od towarów i usług obowiązani są prowadzić indywidualne rozliczenie tego podatku.

Nie zgadzając się z takim rozstrzygnięciem w dniu 08.06.2006 r. Pełnomocnik strony złożył zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej w Kielcach na w/w postanowienie z dnia 23.05.2006 r. W zażaleniu wniósł o jego uchylenie oraz zmianę zajętego stanowiska poprzez organ pierwszej instancji w zakresie, w jakim odnosi się do stosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

W uzasadnieniu zażalenia Pełnomocnik przedstawił następujące argumenty:
1. Przepisy art. 935 kodeksu postępowania cywilnego w zestawieniu z art. 613 kodeksu cywilnego prowadzą do wykładni, w/g, której zarządca działa, co prawda na rachunek współwłaścicieli i pod ich ograniczoną kontrolą, ale w imieniu własnym. W przekonaniu pełnomocnika, zatem działanie w imieniu własnym powoduje, że zarządca w tym zakresie jest podatnikiem podatku od towarów i usług.
2. Proponowana przez organ pierwszej instancji interpretacja nie daje się stosować powszechnie, nierzadko, bowiem zdarza się, że nie można ustalić osoby faktycznego właściciela, a w takim przypadku nie byłoby też podatnika.
3. W przypadku przyjęcia proponowanej przez Urząd wykładni właściciel będący podatnikiem nie może wykonywać swoich obowiązków podatkowych, ponieważ nie Zna wiedzy o zdarzeniach mających na nie wpływ (zarządca nie ma obowiązku udzielania informacji każdemu ze współwłaścicieli, a częstotliwość składania przez niego sprawozdań wyklucza terminowość rozliczanie podatków).
4. Proponowana wykładnia narusza przepisy VI dyrektywy dotyczące zasady neutralności podatku, ponieważ współwłaściciel będący podatnikiem nie może też korzystać z przysługujących mu praw, w szczególności prawa do obniżenia podatku gdyż nie otrzymuje faktur.
5. Ponieważ zarząd ma charakter przymusowy, trudno oczekiwać, by wszyscy współwłaściciele darzyli zarządcę zaufaniem pozwalającym na nawiązanie współpracy umożliwiającej wykonanie praw i obowiązków w zakresie opodatkowania nawet, gdyby to byto praktycznie możliwe.
   
   

Po przeanalizowaniu zgromadzonego w sprawie materiału oraz przepisów prawa Dyrektor Izby Skarbowej w Kielcach zważył, co następuje:

Stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Artykuł 8 ust. 1 przywołanej ustawy reguluje, że przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
1. przeniesienie praw własności niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenia usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

W myśl art. 15 ust. 1 w/w ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Z kolei, definicja działalności gospodarczej wskazana w art. 15 ust. 2 w/w ustawy obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania jej w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W przedmiotowym przypadku mamy do czynienia z wynajmem nieruchomości, w której udziały ułamkowe posiada Elżbieta R. i jej mąż, objętej zarządem ustanowionym przez sąd.

Instytucja zarządcy nieruchomości wyznaczonego przez sąd jest uregulowana w art. 203 Kodeksu cywilnego, oraz art. 931 do 941 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z powyższymi przepisami zadaniem zarządcy nieruchomości jest wykonywanie czynności potrzebnych do prowadzenia prawidłowej gospodarki nieruchomości w ramach zwykłego zarządu. Czynności wykraczające poza zakres zwykłego zarządu wymagają zgody stron lub sądu. Zarządca ma prawo pobierać wszelkie pożyczki z nieruchomości i spieniężać je.

W ramach wynikających z zarządu nad nieruchomością zarządca może pozywać lub być pozwanym. Z dochodów z nieruchomości zarządca pokrywa określone wydatki związane z tą nieruchomością. Możliwość zaciągania zobowiązań jest ograniczona do wysokości, jaka może być zaspokojona z dochodów z nieruchomości. Zarządca nieruchomości wykonuje te czynności we własnym imieniu, ale na rzecz współwłaścicieli nieruchomości, czyli nie na własny rachunek. Oznacza to, że aczkolwiek zarządca wykonuje czynności określone w art. cyt. ustawy o podatku od towarów i usług to jednak wykonuje je na rzecz współwłaścicieli, którzy ograniczeni są w swoich prawach dysponowania majątkiem. Ze względu na łączący go ze współwłaścicielami stosunek wewnętrzny, którego podstawą są przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami, a źródłem postanowienie sądu, zarządca jest zobowiązany do przeniesienia na właścicieli praw i obowiązków, które nabył wykonując zarząd. Na skutek ustanowienia zarządu współwłaściciele nieruchomości nie tracą prawa własności swego majątku, lecz jedynie są zastępowani przez zarządcę nieruchomości w dotychczasowych czynnościach. Okoliczność ta nie pozbawia ich jednak statusu podatnika podatku od towarów i usług. Zarządca nieruchomości może mieć uprawnienia do zawierania umów w imieniu i na rachunek poszczególnych współwłaścicieli - na podstawie udzielonego pełnomocnictwa. W ramach udzielonego pełnomocnictwa zarządca może m.in. zawierać umowy najmu, czy dzierżawy nieruchomości, wystawiać faktury dla najemców oraz inkasować czynsze i opłaty wynikające z tych umów. W świetle powyższego przez zarządcę należy rozumieć osobę zarządzającą, administrującą czymś. Tym samym zarządca nie jest uprawniony do prowadzenia dla właścicieli nieruchomości rozliczeń z tytułu należności podatkowych. Podatnikami podatku powstałego wskutek przeprowadzonych przez zarządcę sądowego, w imieniu i na rzecz współwłaścicieli transakcji, w dalszym ciągu są współwłaściciele nieruchomości. Zatem zarządca działając we wskazanym zakresie na rzecz współwłaścicieli nie dokonuje odpłatnej dostawy towarów, ani też odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy na własny rachunek. Z tego tytułu nie należy on do kręgu podatników podatku VAT. Fakt bycia przez zarządcę podatnikiem z tytułu innych czynności dokonywanych we własnym imieniu i na własny rachunek pozostaje bez wpływu na przedmiot sprawy. Zarządca jest, bowiem podatnikiem VAT z tytułu swojej działalności gospodarczej, z której uzyskuje wynagrodzenie. Nie oznacza to jednak, że przejmuje on funkcję podatnika VAT w zakresie czynności wykonywanych na rzecz właściciela. Zarządca sądowy w ramach pełnionej funkcji nie jest uprawniony do prowadzenia rozliczeń tytułu należności podatkowych dla współwłaścicieli nieruchomości.

W świetle powyższego, pomimo, że właściciel nieruchomości traci zarząd i prawo do rozporządzania majątkiem, nie traci prawa własności i w dalszym ciągu jest podatnikiem podatku VAT z tytułu świadczenia najmu nieruchomości. Ustanowienie zarządu nieruchomości nie zwalnia właścicieli (współwłaścicieli) z dotychczasowych obowiązków podatkowych. Współwłaściciele nieruchomości, w tym Pani Elżbieta R., jeżeli są podatnikami podatku od towarów i usług, obowiązani są prowadzić indywidualne rozliczenie tego podatku z budżetem. Podstawą opodatkowania, stosownie do przepisu art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, jest, co do zasady - obrót. Obrotem zaś jest kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku. Z kolei kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy.

Dodatkowo zauważa się, iż prezentowane powyżej stanowisko znajduje odzwierciedlenie w piśmie Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Finansów z dnia 21.05.2004 r., stanowiącym odpowiedź na interpelację poselską nr 6675. W treści tego pisma zawarte jest m.in. stwierdzenie: "Zarządca nie jest jednak uprawniony do prowadzenia dla właścicieli nieruchomości rozliczeń z tytułu należności podatkowych. Tym samym współwłaściciele nieruchomości będący podatnikami podatku od towarów i usług obowiązani są prowadzić indywidualne rozliczenia tego podatku z budżetem.".

W świetle powyższego Dyrektor Izby Skarbowej w Kielcach nie podziela zarzutów podniesionych w zażaleniu na postanowienie Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Kielcach z dnia 23 maja w sprawie udzielenia interpretacji w zakresie podatku od towarów i usług.

Dokonując oceny prawidłowości wydanego przez organ pierwszej instancji postanowienia, organ odwoławczy nie będąc związany granicami zarzutów prezentowanych przez stronę, zobligowany z urzędu do oceny, czy organ pierwszej instancji działał na podstawie i w granicach prawa stwierdza, iż Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Kielcach dokonał prawidłowej oceny stanowiska Wnioskującej w odniesieniu do przedstawionego stanu faktycznego.

W odniesieniu do podniesionej w zażaleniu kwestii dotyczącej braku odpowiedzi w zakresie interpretacji przepisów dotyczących podatku dochodowego tyt. organ podatkowy wyjaśnia, iż w tej części Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Kielcach udzielił odpowiedzi odrębnym postanowieniem z dnia 05.06.2006 r., znak: OG/005/58/PD1/415-13/2006.

W związku z powyższym postanowiono jak w sentencji.