W przypadku arbitrażu wykonywanego w ramach stałego sądu, czynności wykonywane przez arbitra są tożsame z czynnościami Sądu Arbitrażowego. W takim przypadku podmiotem odpowiedzialnym wobec osób trzecich jest Sąd i to usługi świadczone przez ten Sąd podlegają opodatkowaniu zgodnie z art.41 ust.1 ustawy według stawki 22% a nie czynności wykonywane przez arbitra w ramach tego Sądu.
sygnatura: 1401/VR/4407/14-108/05/WD
autor: Izba Skarbowa w Warszawie
data: 2005-11-29
| słowa kluczowe: | arbitraż, samodzielna działalność gospodarcza |
Decyzja
Na podstawie art. 14b § 5 pkt 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. 2005 Nr 8, poz. 60 ze zm.), art. 15 ust.1, art. 15 ust. 2, art.15 ust.3 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004r o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54 poz. 535 ze zm.), po rozpatrzeniu zażalenia na postanowienie Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego Warszawa - Śródmieście z dnia 16 sierpnia 2005 r., nr 1435/PP1/443-119/05/DG uznające za nieprawidłowe stanowisko wnioskodawcy Pana Piotra N. przedstawione we wniosku złożonym w dniu 11 maja 2005 r. w sprawie udzielenia pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego - Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie
postanawia
zmienić zaskarżone postanowienie
Uzasadnienie
Ze stanu faktycznego przedstawionego w postanowieniu Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego Warszawa - Śródmieście z dnia 16 sierpnia 2005 r nr 1435/PP1/443-119/05/DG wynika, że Strona zwróciła się z wnioskiem o udzielenie informacji: czy wykonywanie funkcji arbitra w sądzie polubownym może być uznane za wykonywanie samodzielnej działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, a tym samym czy jest opodatkowane podatkiem od towarów i usług?
Ze stanu faktycznego zawartego we wniosku wynika, że Strona pełni funkcję arbitra w sądzie polubownym w oparciu o przepisy księgi trzeciej kodeksu postępowania cywilnego (art. 695-715 k.p.c.). Jednym z elementów umowy jest prawo arbitrów do wynagrodzenia. Zasady wykonywania funkcji przez arbitra określone są w przepisach kpc, a także w regulaminie stałych sądów polubownych. Zdaniem Strony, sprawowanie funkcji arbitra nie jest samodzielnie wykonywaną działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 1 oraz art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług, ponieważ uzyskane przez arbitra przychody można zaliczyć do przychodów określonych w art. 13 pkt 2-8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z powyższym wykonywanie funkcji arbitra nie jest opodatkowane podatkiem od towarów i usług.
Rozpatrując wniosek Strony z dnia 11 maja 2005r., Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego Warszawa - Śródmieście postanowił uznać stanowisko Strony za nieprawidłowe.
Zdaniem Naczelnika, oceny zakresu stosowania art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług w odniesieniu do czynności wykonywanych na zlecenie sądu przez arbitrów należy dokonywać pod kątem kryterium decydującym o uznaniu tych osób za podatników podatku od towarów i usług. W przypadku pełnienia funkcji arbitra, nie można mówić, że sąd bierze na siebie odpowiedzialność za czynności wykonywane przez sędziego polubownego. Według Naczelnika Urzędu Skarbowego czynności wykonywane przez sędziów polubownych nie korzystają z wyłączenia z zakresu ustawy o podatku od towarów i usług, gdyż nie jest spełniony jeden z warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnośnie odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności za ich wykonanie przez zleceniobiorcę. Tym samym czynności te podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych.
Na powyższe postanowienie Pełnomocnik Strony złożył w ustawowym terminie zażalenie, w którym podnosi zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Zdaniem Pełnomocnika, pełniąc funkcję arbitra, sędzia jest związany więzami prawnymi z Sądem Arbitrażowym, które tworzą stosunek prawny, zarówno co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia, jak i odpowiedzialności zlecającego wykonywanie tych czynności wobec osób trzecich. Pełnomocnik twierdzi, że Sąd Arbitrażowy ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich za działania arbitra.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 1 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 5, poz. 535 ze zm.) podatnikami podatku od towarów i usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2 bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Z definicji działalności gospodarczej dla potrzeb podatku od towarów i usług, zawartej w art. 15 ust. 2 ustawy wynika, że działalnością gospodarczą jest wszelka działalność producentów, handlowców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Przepis art. 15 ust. 3 pkt 3 ww. ustawy wskazuje, że za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą nie uznaje się czynności z tytułu, których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonywania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności. W myśl art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, z wyjątkiem przychodów uzyskiwanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9.
W konkluzji do treści art.15 ust.3 pkt.3 ustawy o podatku od towarów i usług należy stwierdzić, że uznanie lub nie uznanie czynności wykonywanych przez Stronę z tytułu pełnienia funkcji arbitra, za czynności podlegające opodatkowaniu uzależnione jest od łącznego spełnienia warunków wymienionych w cytowanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy.Jednocześnie art. 15 ust. 3 w/w ustawy przewiduje sytuacje, w których przy spełnieniu warunków wskazanych w tej regulacji wykonywane czynności nie są traktowane jako wykonywana samodzielnie działalność gospodarcza.
W przedmiotowej sprawie problem dotyczy opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności wykonywanych przez arbitra w ramach wykonywania funkcji arbitra w Sądzie Arbitrażowym przy Krajowej Izbie Gospodarczej, tj. sądu stanowiącego samodzielnie wyodrębnioną jednostkę organizacyjną. Zasady organizowania postępowań arbitrażowych w stałych sądach polubownych określa stosowny regulamin tych organizacji.W takim przypadku podatnikiem podatku od towarów i usług jest jednostka organizacyjna, która wykonuje czynności arbitrażu w ramach stałego sądu polubownego.Oceny kwalifikacji przychodów arbitra do jednego ze źródeł przychodów wymienionych w art.13 pkt 2-9 w/w ustawy z dnia 26 lipca 1991r należy dokonywać w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem łączącego strony stosunku prawnego.
Z treści umowy z dnia 03.01.2005r. zawartej pomiędzy Stroną a Sądem Arbitrażowym wynikają warunki wykonywania czynności arbitra. Analiza treści tej umowy wskazuje, że "arbiter nie ponosi odpowiedzialności za szkody wynikłe w związku z pełnieniem funkcji arbitra, chyba, że wyrządzi szkodę umyślnie".Odpowiedzialność za szkodę umyślną nie może być brana pod uwagę, bo taką odpowiedzialność ponosi każdy, także osoba zatrudniona w formie umowy o pracę.Z tytułu pełnienia funkcji arbitra Sąd Arbitrażowy wypłaca arbitrowi wynagrodzenie. A zatem warunki wykonywania czynności arbitra, jego wynagrodzenie i odpowiedzialność Sądu zaszkody powstałe w wyniku wykonywania czynności arbitra, wypełniają dyspozycję art.15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług.
W tym konkretnym przypadku podmiotem odpowiedzialnym wobec osób trzecich jest Sąd Arbitrażowy, to w świetle art. 15 ust.3 pkt 3 w/w ustawy, czynności arbitra nie są traktowane jako samodzielnie wykonywana działalność gospodarcza, jeżeli przy tym Sąd określił warunki sprawowania funkcji arbitra.
W przypadku arbitrażu wykonywanego w ramach stałego sądu ( co ma miejsce w przedmiotowej sprawie ), czynności wykonywane przez arbitra są tożsame z czynnościami Sądu Arbitrażowego. W takim przypadku podmiotem odpowiedzialnym wobec osób trzecich jest Sąd i to usługi świadczone przez ten Sąd podlegają opodatkowaniu zgodnie z art.41 ust.1 ustawy według stawki 22% a nie czynności wykonywane przez arbitra w ramach tego Sądu.