Czy wynagrodzenie syndyka otrzymywane za pełnienie funkcji w postępowaniu upadłościowym, powierzonej na podstawie postanowienia sądu upadłościowego, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisów ustawy z dnia 11.03.2004r. o podatku od towarów i usług?

sygnatura: IS.II/1/4430-55/05

autor: Izba Skarbowa w Rzeszowie

data: 2005-09-27

Dyrektor Izby Skarbowej w Rzeszowie działając na podstawie art. 14b § 5 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (j.t. z 2005 r. Dz.U. Nr 8, poz. 60 ze zm.) po rozpatrzeniu zażalenia W W na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Stalowej Woli z dnia 06.07.2005 r., znak: US.III-406/19/2005 w sprawie udzielenia pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego, w którym uznał stanowisko przedstawione przez Stronę za nieprawidłowe - odmawia zmiany postanowienia.

Pismem z dnia 25.05.2005 r. W W zwrócił się do Naczelnika Urzędu Skarbowego w Stalowej Woli z pytaniem, czy wynagrodzenie syndyka otrzymywane za pełnienie funkcji w postępowaniu upadłościowym, powierzonej na podstawie postanowienia sądu upadłościowego, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisów ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.).

Naczelnik Urzędu Skarbowego w Stalowej Woli stwierdził, iż czynności syndyka wykonującego powierzone funkcje w postępowaniu upadłościowym na podstawie postępowania upadłościowego wypełniają dyspozycję art. 8 ust. 1 pkt 3 oraz art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług i jako takie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według zasad ogólnych i postanowieniem z dnia 6.07.2005 r., znak: US.III-406/19/2005 uznał stanowisko zajęte przez Stronę we wniosku z dnia 25.05.2005 r. za nieprawidłowe. Nie zgadzając się z tym rozstrzygnięciem W W pismem z dnia 12.07.2005 r. wniósł zażalenie do tut. organu. W zażaleniu tym zarzucił, naruszenie przepisów prawa materialnego w szczególności art. 8 ust. 1 pkt 3 i art. 15 ust. 1,2 i 3 pkt 3 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) przez sprzeczność ustaleń z przedstawionym w wniosku stanem faktycznym oraz błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie prawa. Ponadto podniósł, iż rażąco naruszono VI Dyrektywę ?Rady Europy? w szczególności przez przyjęcie samodzielności i niezależności syndyka.Postanowieniem z dnia 31.08.2005 r., wyznaczono Stronie siedmiodniowy termin do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego.

Po zapoznaniu się ze stanem faktycznym i prawnym sprawy Dyrektor Izby Skarbowej w Rzeszowie zważył co następuje:

Kwestią sporną w przedmiotowej sprawie są następstwa w podatku od towarów i usług czynności wykonywanych przez syndyka. W tym miejscu zwrócić należy uwagę, iż zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez świadczenie usług rozumie się natomiast każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ww. ustawy, w tym również świadczenie usług zgodnie z nakazem władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa ? art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy. Oznacza to, że fakt wykonywania pewnych czynności z nakazu władzy, np. sądu nie stanowi kryterium do uznania, że świadczenie nie jest wykonywane niezależnie.W świetle natomiast art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności, która to obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Z kolei zgodnie z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy w brzmieniu obowiązującym na dzień wniesienia zapytania za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1 nie uznaje się czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonywania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności. Do czynności wykonywanych przez syndyka zastosowanie znajduje przepis art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz. U. z 2000 r., Nr 14, poz. 176 ze zm.) stanowiący, iż przychody, osób, którym sąd zlecił na podstawie właściwych przepisów wykonanie określonych czynności, uważa się za przychody z działalności wykonywanej osobiście. Niemniej jednak, samo to nie wystarczy, aby wykluczyć czynności wykonywane przez syndyka z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Przesłanką jest kumulatywne spełnienie warunków wynikających z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy.

W świetle tego zwrócić należy uwagę, iż syndyka wyznacza sąd jako organ władzy postanowieniem ? na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 28.02.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze - Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm., (art. 14 § 1 pkt 3 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24.10.1934 r. prawo upadłościowe - Dz. U. z 1991 r., Nr 118, poz. 512 ze zm.). Sąd powierzając danej osobie wypełnienie określonych ustawowo zadań nie określa w ścisły sposób warunków wykonywania pracy, np. co do miejsca i czasu jej wykonywania. Chociaż przy wykonywaniu swojej funkcji syndyk podlega ustawie i najważniejsze decyzje musi konsultować z sędzią komisarzem i radą wierzycieli, jednakże w podstawowym i zasadniczym zakresie wykonywania swoich obowiązków jest w pełni samodzielny. I tak zgodnie z art. 161 oraz 179 ustawy syndyk może udzielać pełnomocnictw do dokonywania czynności prawnych, pełnomocnictw procesowych oraz za zezwoleniem sędziego komisarza może zatrudniać inne osoby lub zlecić wykonanie czynności innym osobom.

Sposób ustalenia wynagrodzenia za czynności syndyka określony został w art. 162 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze (art. 122 rozporządzenia - prawo upadłościowe). O wynagrodzeniu i zwrocie poniesionych wydatków orzeka sąd na wniosek zainteresowanych. Wynagrodzenie pokrywane jest z masy upadłości. Zgodnie natomiast z art. 165 ust. 2. ustawy (art. 122 § 2, art. 123 § 2 rozporządzenia) ostateczna wysokość wynagrodzenia uzależniona jest od zakresu i uzyskanych efektów podejmowanych działań. Analizując natomiast kwestię odpowiedzialności syndyka za powierzone funkcje należy mieć na uwadze, że czynności syndyka dotyczące masy upadłości są dokonywane we własnym imieniu, lecz na rachunek upadłego art. 160 ust. 1. Konsekwencją tego jest to, że syndyk nie odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w sprawach dotyczących masy upadłości art. 160 ust. 2. Odpowiada za nie zawsze upadły ? art. 372 ustawy. To również wskazuje, co zostało już zaznaczone wyżej, że działalność syndyka ma charakter samodzielny. Odrębną kwestią jest odpowiedzialność syndyka za szkodę wyrządzoną nienależytym wykonaniem swoich obowiązków. Z treści przepisu art. 160 ust. 3 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze (art. 102 rozporządzenia) wynika, że za szkodę odpowiada syndyk.Wynika z tego, że sąd powołuje syndyka i orzeka o jego wynagrodzeniu. Nie pokrywa jednak kosztów wynagrodzenia i nie ponosi odpowiedzialności ani za podjęte przez niego czynności, ani za szkody wyrządzone przez nienależyte wykonywanie obowiązków przez syndyka.Przedstawione regulacje prawne dają podstawę do twierdzenia, że sąd nie jest związany z syndykiem prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny, jaki istnieje pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane co do warunków wykonania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności, o którym mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług. Zatem czynności dokonywane przez syndyka uznać należy za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą.

W świetle tego, czynności syndyka wykonującego powierzone funkcje w postępowaniu upadłościowym na podstawie postanowienia sądu wypełniają dyspozycję art. 8 ust. 1 pkt 3 oraz art. 15 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług, wobec czego podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Taki też pogląd wyrażony został przez Ministra Finansów w piśmie z dnia 30.12.2004 r., nr PP10-812-1022/04/MR/3545. Za prawidłowe należy więc uznać stanowisko zawarte w postanowieniu organu I instancji.Ustosunkowując się do podniesionych zarzutów, stwierdzić należy, iż nie znajdują one poparcia w świetle wskazanych regulacji. W tym miejscu zaznaczyć trzeba, iż definicja działalności gospodarczej zawarta w ww. ustawie o podatku od towarów i usług wskazuje na wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców (...), również wówczas gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. O zamiarze wykonywania działalności w sposób częstotliwy świadczy chociażby wpis na listę syndyków, czy też stała gotowość do podjęcia czynności. Co do kwestii samodzielności syndyka przy wykonywaniu swoich obowiązków, jak już zaznaczono wyżej w tym podstawowym i zasadniczym zakresie jest on w pełni samodzielny.

Wskazane przez Stronę orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości C-16/93 dotyczy sprawy pomiędzy R.J.Tolsma a Inspecteur Omzetbelasting Leeuwarden ? Holandia. Zdaniem organu odwoławczego wskazane przez Stronę orzeczenie nie znajduje zastosowania w przedmiotowej sprawie. Istota sprawy sprowadzała się do określenia, czy pieniądze otrzymywane za usługi, za które zapłata nie jest wymagana (datki są dobrowolne) mogą być uznane za wynagrodzenie, o którym mowa w art. 2 VI Dyrektywy Rady w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich dotyczących podatków obrotowych ? wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (chodziło tu o działalność polegającą na graniu muzyki w miejscu publicznym). Trybunał rozstrzygając tą kwestie stwierdził, że skoro pomiędzy ulicznym muzykiem a przechodniami nie istniała żadna umowa o wykonanie usług, a wysokość otrzymanych datków nie zależała od wykonywanej usługi, czynności wykonywane przez muzyka nie mogą być określone jako wykonywane za wynagrodzeniem w rozumieniu VI Dyrektywy. W tym miejscu zwrócić należy uwagę, iż jak już zaznaczono wyżej, syndyka powołuje sąd, który orzeka o jego wynagrodzeniu, a wysokość tego wynagrodzenia uzależniona jest od zakresu i uzyskanych efektów podejmowanych działań.W świetle przedstawionej wyżej argumentacji za niezasadny należy również uznać zarzut rażącego naruszenia VI Dyrektywy ?Rady Europy?.

Zgodnie z art. 14b § 5 Ordynacji podatkowej organ odwoławczy w drodze decyzji zmienia albo uchyla postanowienie w sprawie udzielenia interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego jeżeli uzna, że zażalenie wniesione przez podatnika zasługuje na uwzględnienie.

Mając na uwadze stan faktyczny i prawny przedmiotowej sprawy Dyrektor Izby Skarbowej w Rzeszowie nie znalazł podstaw do zmiany postanowienia wydanego przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w Stalowej Woli i postanowił jak w sentencji.