Czy podlegają podatkowi od towarów i usług czynności wykonywane przez syndyka działającego na podstawie prawa upadłościowego z 1934 r. i nie posiadającego licencji, na którą powołuje się w swojej interpretacji z dnia 30.12.2004 r. Minister Finansów?

sygnatura: 1464/WV/443-2/2/05/DG

autor: Izba Skarbowa w Warszawie Ośrodek Zamiejscowy w Siedlcach

data: 2005-07-07

Decyzja

Na podstawie art. 5, art. 8 ust. 1 pkt 3, art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług /Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm./ oraz art. 207 § 1, art. 233 § 1 pkt 1, art. 239 i art. 14b § 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa /tekst jednolity Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60/ ?

po rozpatrzeniu zażalenia z dnia 22.04.2005 r. wniesionego przez Pana XX na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Siedlcach z dnia 15.04.2005 r. Nr 1426/PP/443/16/05 dotyczącego udzielenia pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu stosowania prawa podatkowego w indywidualnej sprawie w przedmiocie podatku od towarów i usług ?

Dyrektor Izby Skarbowej utrzymuje w mocy postanowienie organu pierwszej instancji.

Uzasadnienie

Wnioskiem z dnia 7.02.2005 r. Pan XX zwrócił się do Naczelnika Urzędu Skarbowego w Siedlcach o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług /Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm./ w Jego indywidualnej sprawie. Przedstawione zapytanie dotyczyło kwestii podlegania podatkowi od towarów i usług czynności wykonywanych przez syndyka działającego na podstawie prawa upadłościowego z 1934 r. i nie posiadającego licencji, na którą powołuje się w swojej interpretacji z dnia 30.12.2004 r. Minister Finansów. W razie udzielenia odpowiedzi twierdzącej Strona pytała również, od kiedy syndyk działający w przedstawionych warunkach powinien płacić podatek VAT. Pan XX zwrócił uwagę na fakt, iż interpretacja Ministra Finansów z dnia 30.12.2004 r. odnosi się do ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze, która inaczej reguluje zadania, obowiązki i uprawnienia syndyka niż zostało to uregulowane w prawie upadłościowym z 1934 r. W związku z powyższym Strona uważa, iż czynności syndyka działającego w oparciu o przepisy rozporządzenia Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 24.10.1934 r. - Prawo upadłościowe nie podlegają podatkowi od towarów i usług. W przypadku odmiennego stanowiska organu podatkowego, zdaniem Strony, podatek VAT powinien być płacony począwszy od roku 2005 (w związku z wydaniem przez Ministra Finansów powoływanej interpretacji) po przekroczeniu kwoty zobowiązującej do płacenia podatku VAT.

Postanowieniem z dnia 15.04.2005 r. Nr 1426/PP/443/16/05 Naczelnik Urzędu Skarbowego w Siedlcach negatywnie ustosunkował się do stanowiska Podatnika przedstawionego we wniosku. W uzasadnieniu stwierdzono, iż zarówno przepisy prawa upadłościowego z 1934 r., jak również wydane na ich podstawie postanowienie sądu, nie wiążą syndyka wykonującego czynności w postępowaniu upadłościowym z sądem zlecającym wykonywanie tych czynności więzami prawnymi tworzącymi stosunek prawny pomiędzy sądem i syndykiem co do odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności. Ponieważ brak jest w przepisach jakichkolwiek uwarunkowań dotyczących odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności syndyka w postępowaniu upadłościowym odnośnie tych czynności, Naczelnik Urzędu Skarbowego uznał, iż czynności wykonywane przez syndyka powinny być opodatkowane podatkiem od towarów i usług, jako szeroko pojęta działalność usługodawcy, zaliczana do działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług /Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm./. Otrzymując wynagrodzenie, syndyk świadczy odpłatne usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 3 cytowanej ustawy.

Dodatkowo Naczelnik Urzędu Skarbowego poinformował Stronę o zwolnieniu podmiotowym przysługującym podatnikom podatku od towarów i usług na mocy art. 113 ust. 1 ustawy o VAT oraz o zwolnieniu od podatku czynności wynikających z umowy agencyjnej lub zlecenia lub innej umowy o podobnym charakterze ustanowionym na mocy § 9 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług /Dz.U. Nr 97, poz. 970 ze zm./. Orzeczenie doręczono Stronie w dniu 18.04.2005 r.

W dniu 25.04.2005 r. (data wpływu pisma do urzędu skarbowego) Strona złożyła zażalenie na powyższe postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Siedlcach, w którym wnosi o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uznanie, iż na syndyku nie spoczywa obowiązek opłacania podatku VAT. Argumentując swoje stanowisko, Podatnik stwierdza, iż wykonywanie funkcji syndyka nie jest prowadzeniem działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z dnia 19.11.1999 r. - Prawo działalności gospodarczej oraz ustawy z dnia 2.07.2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej. Jego zdaniem, nie jest to działalność usługowa ani wykonywanie wolnego zawodu. Podkreśla, iż nie jest to działalność wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, gdyż powołanie na stanowisko syndyka odnosi się wyłącznie do konkretnego postępowania upadłościowego, jak również procesowy charakter otrzymywanego wynagrodzenia ma potwierdzać, iż syndyk nie wykonuje działalności gospodarczej. Druga grupa argumentów odnosi się do przepisu art. 15 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług. Strona uważa, iż wykonując czynności syndyka na zlecenie sądu, spełnia warunek pozostawania ze zlecającym wykonanie tych czynności w stosunku prawnym co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia oraz odpowiedzialności zlecającego. Ponieważ jednocześnie działalność tą zalicza się do kategorii wymienionej w art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, Podatnik uważa, że czynności syndyka należy uznać za wyłączone spod opodatkowania podatkiem VAT.

Zażalenie Strony wraz z aktami sprawy zostało przekazane do Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie przy piśmie Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia 9.05.2005 roku zawierającym stanowisko organu pierwszej instancji (data wpływu do kancelarii Ośrodka Zamiejscowego w Siedlcach Izby Skarbowej w Warszawie ? 9.05.2005 r.).

Po dokonaniu analizy zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Dyrektor Izby Skarbowej stwierdza, co następuje:

W piśmie z dnia 30.12.2004 r. Nr PP10-812-1022/04/MR/3545 Minister Finan-sów wyjaśnił kwestię opodatkowania czynności wykonywanych przez syndyka sprawującego swoje funkcje w postępowaniu upadłościowym na podstawie postanowienia sądu upadłościowego, w granicach wyznaczonych przez przepisy ustawy z dnia 28.02.2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze /Dz.U. Nr 60, poz. 535 z późn.zm./. Zgodnie z jego treścią, działalność prowadzoną przez syndyka należy uznać za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług /Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm./. Stwierdzono ponadto, iż pomiędzy sądem upadłościowym a syndykiem nie istnieje stosunek prawny, o którym mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług, w zakresie odpowiedzialności za powierzone funkcje. Uznano zatem, że czynności syndyka wykonującego powierzone funkcje w postępowaniu upadłościowym na podstawie postanowienia sądu upadłościowego wypełniają dyspozycję art. 8 ust. 1 pkt 3 oraz art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług i jako takie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według zasad ogólnych.

W wyniku analizy uregulowań dotyczących statusu syndyka zawartych w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 24.10.1934 r. - Prawo upadłościowe /tekst jednolity w Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512/ Dyrektor Izby Skarbowej stwierdza, iż powołana we wniosku Podatnika oraz powyżej interpretacja Ministra Finansów z dnia 30.12.2004 r. znajduje odpowiednie zastosowanie również do czynności syndyka wykonywanych na podstawie powołanego rozporządzenia.

Zgodnie z art. 14 § 1 prawa upadłościowego wyznaczenie syndyka masy upadłości następuje w postanowieniu sądu wydawanym z uwzględnieniem wniosku o ogłoszenie upadłości. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 kwietnia 1998 r. /Dz. U. Nr 55, poz. 359/ wydane na podstawie § 4 cytowanego przepisu reguluje szczególne kwalifikacje oraz warunki wymagane od kandydatów na syndyków upadłości. Zgodnie z § 5, w zakresie ubezpieczeń społecznych do syndyków i ich rodzin stosuje się przepisy o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin.

Zasady otrzymywania przez syndyka wynagrodzenia za wykonywane w postępowaniu upadłościowym czynności regulują natomiast art. 122 - art. 125 prawa upadłościowego. Wynagrodzenie to określa sąd, stosownie do zakresu i trudności wykonywanych czynności, na wniosek samego syndyka.

W myśl art. 102 cytowanego rozporządzenia syndyk odpowiada za szkodę wyrządzoną niesumiennym wykonywaniem obowiązków.

Mając na uwadze powyższe uregulowania, należy stwierdzić, iż czynności wykonywane przez syndyka w wyniku postanowienia sądu wydanego na podstawie rozporządzenia z 1934 r., mieszczą się w definicji działalności gospodarczej zawartej w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Od 1.05.2004 r., tj. od dnia wejścia w życie cytowanej ustawy, dla potrzeb podatku VAT przez działalność gospodarczą rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców (...), a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Jak wskazuje w swojej interpretacji Minister Finansów, o zamiarze wykonywania działalności gospodarczej przez syndyków w sposób częstotliwy może świadczyć również stała gotowość do podjęcia czynności, a nie tylko fakt posiadania odpowiedniej licencji. Ponadto należy mieć na uwadze, iż co prawda przy wykonywaniu swej funkcji syndyk podlega przepisom rozporządzenia Prezydenta RP i najważniejsze decyzje musi konsultować z sędzią komisarzem i radą wierzycieli, jednakże w podstawowym i zasadniczym zakresie wykonywa-nia swoich obowiązków jest w pełni samodzielny (podobnie jak to jest pod rządami nowej ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze). Natomiast argumenty Wnioskodawcy odwołujące się do przepisów regulujących zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej nie znajdują na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług uzasadnienia. Ustawa ta posługuje się bowiem własnym rozumieniem pojęcia działalność gospodarcza, które zostało przedstawione powyżej i nie ma potrzeby odwoływania się w tej mierze do innych aktów prawnych.

W odniesieniu do art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT, który wprowadza wyłączenia z zakresu stosowania tej ustawy, Dyrektor Izby Skarbowej uznaje za słuszne stanowisko organu pierwszej instancji, iż powołany przepis nie ma zastosowania do syndyków działających w oparciu o prawo upadłościowe z 1934 r. Zgodnie z brzmieniem cytowanego przepisu, aby dana działalność nie była naznaczona cechą samodzielności, nie wystarczy samo zakwalifikowanie jej do kategorii wymienionej w art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wyłączenie takiej działalności spod zakresu obowiązywania ustawy o VAT zostało dodatkowo uzależnione od wystąpienia charakterystycznego stosunku prawnego pomiędzy zlecającym wykonywanie określonych czynności a przyjmującym to zlecenie ? w danym przypadku pomiędzy sądem wydającym postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym wyznacza się syndyka, a syndykiem. Stosunek prawny powinien regulować warunki wykonywania czynności, wynagrodzenie oraz odpowiedzialność zlecającego za wykonanie zleconych czynności. W świetle przepisów rozporządzenia Prezydenta RP z 1934 r. nie można uznać, iż taki stosunek prawny łączy sąd i syndyka, działających w oparciu o zawarte w nim przepisy. Sąd - jako organ władzy - powołuje syndyka i określa jego wynagrodzenie. Nie pokrywa jednak kosztów tego wynagrodzenia ani nie ponosi odpowiedzialności za działania czy szkodę wynikającą z czynności syndyka. W związku z powyższym należy stwierdzić, iż pomiędzy sądem upadłościowym a syndykiem nie istnieje stosunek prawny, o którym mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług, a zatem czynności wykonywane przez syndyka mieszczą się w pojęciu działalności gospodarczej wykonywanej samodzielnie wymienionej w art. 15 ust. 1 tejże ustawy.

Zważywszy, iż zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT każde świadczenie nie będące dostawą towarów, w tym również świadczenie zgodnie z nakazem organu władzy publicznej, jest traktowane w podatku od towarów i usług jako świadczenie usług, czynności wykonywane przez syndyka w warunkach przedstawionych w zapytaniu należy klasyfikować jako świadczenie usług. Na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle powyższych ustaleń, nie można zgodzić się ze stwierdzeniem Podatnika, iż syndyk powinien płacić VAT z tytułu wykonywanych przez siebie czynności od 2005 roku, gdyż dopiero w dniu 30.12.2004 r. Minister Finansów wydał interpretację odnośnie tego zagadnienia. Źródłem obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług jest bowiem ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług /Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm./, a nie wyjaśnienia jej przepisów dokonywane przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych w trybie art. 14 ustawy Ordynacja podatkowa. Zgodnie z art. 176 pkt 3 ustawy z 11 marca 2004 r. przepisy regulujące kwestię będącą przedmiotem zapytania weszły w życie z dniem 1 maja 2004 r. i od tego dnia należy oceniać status syndyka w podatku od towarów i usług pod kątem bycia podatnikiem tego podatku.

Postanowieniem z dnia 27.06.2005 r. Nr 1464/WV/443-2/2/05/DG Dyrektor Izby Skarbowej wyznaczył Stronie siedmiodniowy termin do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego. W dniu 5.07.2005 r. Pan YY ? upoważniony do reprezentowania Strony w postępowaniu przed drugą instancją zgodnie z załączonym do akt sprawy pełnomocnictwem, złożył oświadczenie o zapoznaniu się z utrwalonym w aktach sprawy materiałem dowodowym. Do dnia wydania niniejszej decyzji nie dostarczono nowych dowodów.

Mając na względzie wskazane powyżej okoliczności faktyczne i prawne, orzeczono jak w sentencji decyzji. Udzielona interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego w zapytaniu oraz stanu prawnego aktualnego w dniu złożenia wniosku.

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie informuje, iż z dniem 1.06.2005 r. przepis art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług został zmieniony i obecnie brzmi następująco: ?za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 1, nie uznaje się czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich". Wprowadzona zmiana treści przepisu ma jednak charakter uściślający i nie wpływa na rozumienie całokształtu regulacji prawnej normującej status czynności wykonywanych przez syndyka jako opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.

Decyzja jest ostateczna w administracyjnym toku instancji. W przypadku uznania, iż decyzja niniejsza jest niezgodna z prawem, Stronie przysługuje prawo wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji, zgodnie z art. 53 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz.1270). Skargę wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w trybie art. 54 § 1 cyt. ustawy, na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Ośrodek Zamiejscowy w Siedlcach, ul. Bpa I. Świrskiego 45, 08-110 Siedlce.