Uznanie za podatnika VAT właściciela udziału w nieruchomości i użytkowników nieruchomości.

sygnatura: ILPP1/443-1076/08-2/KG

autor: Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu

data: 2009-02-02

Wniosek ORD-IN: [ 488 kB]

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku (data wpływu 13 listopada 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania za podatnika VAT właściciela udziału w nieruchomości i użytkowników nieruchomości - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 13 listopada 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania za podatnika VAT właściciela udziału w nieruchomości i użytkowników nieruchomości.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Współwłaściciel nieruchomości (kamienica) w wysokości 1/3 udziału testamentem ustanowił jednego z synów spadkobiercą tego udziału. Drugiego syna oraz żonę ustanowił użytkownikami na udziale w wysokości po 1/3 tego udziału do każdego z nich. Użytkowanie zostało potwierdzone notarialnie przez spadkobiercę z powołaniem się na art. 252 k.c., zgodnie z którym użytkowanie polega na używaniu rzeczy i pobieraniu z niej pożytków. Pożytkami w tym przypadku jest część dochodu z najmu przypadającego na udział - dochód ten podlega podziałowi na trzy części (po 1/3 na każdego z użytkowników i 1/3 na właściciela udziału). Przedmiotem najmu obok lokali mieszkalnych są lokale użytkowe obciążone podatkiem VAT.

Wnioskodawczyni wskazała, że jeden z użytkowników prowadzi działalność gospodarczą niezwiązaną z użytkowaniem, drugi zaś nie prowadził ani nie prowadzi działalności gospodarczej. Kwoty pożytków (przychodu) przypadających użytkownikom nie przekraczają (wg rocznego przychodu z najmu całej nieruchomości) w ciągu roku kwoty uzasadniającej zwolnienie podmiotowe od podatku VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy podatnikiem podatku VAT w opisanym stanie faktycznym jest właściciel udziału w nieruchomości, czy także użytkownicy lub użytkownik...

Zdaniem Wnioskodawczyni, z art. 114 Ordynacji podatkowej wynika, że podatki z działalności gospodarczej użytkownik z danej rzeczy opłaca w przypadku, jeżeli użytkowanie rzeczy lub prawa związane jest z działalnością gospodarczą lub służy do jej prowadzenia. Według art. 114a ww. ustawy właściciel nieruchomości jest podatnikiem odpowiadającym za zobowiązania podatkowe wynikające z opodatkowania nieruchomości. Jedynie w przypadku zaległości podatkowych użytkownik nieruchomości odpowiada solidarnie, całym majątkiem, z właścicielem za zaległości powstałe podczas trwania użytkowania.

W przedmiotowej sprawie jeden z użytkowników nie prowadzi działalności gospodarczej, drugi prowadzi działalność poza użytkowaną nieruchomością. W związku z powyższym - w ocenie Wnioskodawczyni - podatnikiem podatku VAT jest wyłącznie właściciel udziału w nieruchomości.

Uzasadniając swoje stanowisko Zainteresowana powołała się na opinię Urzędów Skarbowych w P(...) (bez wskazania konkretnych rozstrzygnięć).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem, podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Przez dostawę towarów - stosownie do przepisu art. 7 ust. 1 cytowanej ustawy - należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast świadczenie usług, to w myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy, każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

• przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
• zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
• świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlega opodatkowaniu VAT jedynie wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (za wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 i ust. 3 oraz w art. 8 ust. 2). W dorobku orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. O bezpośrednim związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem można mówić jedynie wówczas, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść na rzecz dostawcy towaru lub świadczącego usługę i jeżeli świadczenie wzajemne pozostaje w bezpośrednim związku ze świadczeniem dokonanej czynności. Reasumując, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wtedy, gdy są wykonane odpłatnie i pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Dla szczegółowego określenia zakresu przedmiotowego stosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, w tym stawek podatkowych dla świadczonych usług, ustawodawca posłużył się odesłaniem do klasyfikacji statystycznych, poprzez zapis w art. 8 ust. 3 ustawy, zgodnie z którym usługi wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, z wyjątkiem usług elektronicznych i usług turystyki, o których mowa w art. 119.

Stosownie do postanowień art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W myśl art. 659 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Tak więc najem jest umową dwustronnie obowiązującą i wzajemną; odpowiednikiem świadczenia wynajmującego, polegającego na oddaniu rzeczy do używania, jest świadczenie najemcy, polegające na płaceniu umówionego czynszu.

Mając na uwadze powyższe przepisy należy stwierdzić, że najem jako usługa wymieniona w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, wypełnia określoną w art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług definicję działalności gospodarczej, jeżeli wykonywany jest w sposób ciągły dla celów zarobkowych (zawierane umowy najmu mają zazwyczaj długotrwały charakter, a uzyskiwane korzyści z tego tytułu są w zasadzie stałe), bez względu na to, czy najem będzie prowadzony w ramach działalności gospodarczej, czy jako odrębne źródło przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji świadczenie usługi najmu stanowi odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ww. ustawy i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

W myśl art. 41 ust. 1 ustawy, podstawowa stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Oprócz stawki podstawowej, na wybrane grupy towarów i usług, ustawodawca przewidział trzy stawki preferencyjne: 7%, 3% i 0% oraz zwolnienie od podatku.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy zwalnia się od podatku usługi wymienione w załączniku nr 4 do ustawy. W pozycji 4 tego załącznika zostały wymienione usługi w zakresie wynajmowania lub dzierżawienia nieruchomości o charakterze mieszkalnym na własny rachunek, z wyłączeniem wynajmu lokali w budynkach mieszkalnych na cele inne niż mieszkaniowe (PKWiU ex 70.20.11).

Analiza powołanych wyżej przepisów prowadzi do wniosku, że najem lokalu na cele użytkowe stanowi odpłatne świadczenie usług i podlega opodatkowaniu podstawową stawką podatku od towarów i usług, tj. 22%, zaś najem lokalu na cele mieszkalne podlega zwolnieniu od podatku.

Z opisu przedstawionego we wniosku wynika, że współwłaściciel nieruchomości ustanowił jednego z synów spadkobiercą udziału w nieruchomości, drugiego zaś syna oraz żonę ustanowił użytkownikami udziału w tej nieruchomości. Użytkowanie zostało potwierdzone notarialnie przez spadkobiercę z powołaniem się na art. 252 k.c., zgodnie z którym użytkowanie polega na używaniu rzeczy i pobieraniu z niej pożytków. Pożytkami w tym przypadku jest część dochodu z najmu przypadającego na udział - dochód ten podlega podziałowi na trzy części (po 1/3 na każdego z użytkowników i 1/3 na właściciela udziału). Jeden z użytkowników prowadzi działalność gospodarczą niezwiązaną z użytkowaniem, drugi nie prowadził ani nie prowadzi działalności gospodarczej.

Według art. 252 Kodeksu cywilnego rzecz można obciążyć prawem do jej używania i do pobierania jej pożytków (użytkowanie). Pojęcie pożytków wyjaśnione zostało w art. 53-54 k.c., jako korzyści w postaci dochodów przynoszonych przez rzeczy lub prawa. W myśl art. 253 § 2 Kodeksu cywilnego wykonywanie użytkowania nieruchomości można ograniczyć do jej oznaczonej części.

Prawo użytkowania stanowiące ograniczone prawo rzeczowe należy odróżniać od potocznego pojęcia ,,użytkowania" obejmującego ,,używanie rzeczy" bądź ,,używanie rzeczy i pobieranie jej pożytków" bez względu na formę prawną, jaką ten stosunek gospodarczy korzystania z rzeczy przybiera (por. S. Wójcik ,,System prawa cywilnego", red. W. Czachórski, tom II, ,,Prawo własności i inne prawa rzeczowe", red. tomu J. Ignatowicz, Ossolineum 1977, str. 626-627). Z przytoczonego przepisu art. 253 § 2 Kodeksu cywilnego wynika, że wykonywanie użytkowania nieruchomości można ograniczyć do jej oznaczonej części. Trzeba wszakże zauważyć, że wskazane ,,ograniczenie" dotyczy wykonywania prawa użytkowania, natomiast nawet w tym przypadku prawo użytkowania obciąża oznaczoną nieruchomość (całą nieruchomość).

Zgodnie z art. 258 Kodeksu cywilnego, w stosunkach wzajemnych między użytkownikiem a właścicielem użytkownik ponosi ciężary, które zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki powinny być pokrywane z pożytków rzeczy. Powyższe oznacza, że jeżeli strony w umowie nie postanowiły inaczej, ciężary które powinny być pokrywane z pożytków rzeczy ponosi użytkownik. Do takich ciężarów należą podatki i wszelkie należności publicznoprawne.

Mając na uwadze powyższą analizę przepisów należy stwierdzić, że w analizowanej sprawie użytkownicy udziału w nieruchomości pobierając pożytek z nieruchomości w postaci udziału w czynszu z najmu lokali użytkowych, działają w charakterze podatników podatku od towarów i usług.

Należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 50.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Na podstawie art. 113 ust. 2 ww. ustawy, do wartości sprzedaży, o której mowa w ust. 1, nie wlicza się odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnego świadczenia usług zwolnionych od podatku, a także towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Stosownie do art. 113 ust. 9 ww. ustawy, podatnik rozpoczynający w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych w art. 5 jest zwolniony od podatku, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży, kwoty określonej w ust. 1 lub w ust. 8.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.