Czy usługi biegłego sądowego mogą korzystać ze zwolnienia z podatku VAT ?

sygnatura: 1414/PUE/443-10/07/AP

autor: Urząd Skarbowy w Nowym Dworze Mazowieckim

data: 2007-09-11

W dniu 28.06.2007r. do Naczelnika Urzędu Skarbowego w Nowym Dworze Mazowieckim wpłynął wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu stosowania przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług w sprawie dotyczącej zwolnienia z podatku VAT czynności wykonywanych przez biegłego.

Z przedstawionego przez wnioskodawcę stanu faktycznego wynika, że podatnik od 1995r. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług ,,doradztwa w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania" sklasyfikowanych wg podatnika pod symbolem ,,PKWiU 74.14.Z." Świadczone przez podatnika usługi podlegają opodatkowaniu stawką (22%). Ze stanu faktycznego wynika także, iż strona od 1999r. pełni funkcję biegłego sądowego w zakresie wyceny wartości niematerialnych. Wynagrodzenie ustala i przyznaje sąd wydając postanowienie o powołaniu biegłego sadowego. W 2006r. z tytułu wydanych dla sądu opinii strona uzyskała dochód netto w wysokości 18.977,07 zł.

Ponadto w dniu 15.06.2007r. Minister Finansów wydał postanowienie o powołaniu strony w charakterze biegłego, na podstawie art. 216 § 1 i art. 197 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa, w sprawie uznania prawidłowości wyboru i stosowania metody ustalania ceny transakcyjnej. Departament Podatku Dochodowego Ministerstwa Finansów zawarł z w/w umowę w dniu 22.06.2007r. o wykonanie przedmiotowej opinii, ustanawiając wynagrodzenie oraz termin wykonania 1 m-c.

Na tle powstałych wątpliwości podatnik wystąpił do tut. organu podatkowego o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego poprzez wskazanie, czy w przedstawionej sytuacji faktycznej w obu przypadkach można korzystać ze zwolnienia podatkowego określonego w art. 113 ust. 1 i 2 ustawy o VAT?

Podatnik przedstawił w tej kwestii swoje stanowisko, zgodnie z którym to art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT określa wyłączenia uznania określonych czynności za działalność gospodarczą. W opinii podatnika w świetle tego przepisu czynności zwolnione z podatku VAT to czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), jeżeli z tytułu wykonywania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym i wykonującym czynności co do warunków wykonania czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zleceniodawcy wobec osób trzecich. Strona uważa, ze świadczone czynności nie wchodzą w zakres wyłączeń objętych art. 113 ust. 13 pkt 2 ustawy o VAT, gdyż nie są usługami prawniczymi oraz usługami z zakresu doradztwa, a ponadto nie zostały wymienione w załączniku do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2005r. Nr 95, poz. 798 ze zm.). Ponadto w/w uważa, że czynności biegłego sądowego należy zakwalifikować do czynności zwolnionej z VAT z uwagi na istnienie pomiędzy zlecającym i zleceniobiorcą więzów tworzących stosunek prawny oraz odpowiedzialność zlecającego za wykonanie czynności. Wg strony stosunek prawny tworzy postanowienie wydane przez organ powołujący (Sąd lub Ministerstwo). Strona wskazuje, że odpowiedzialność za wykonane czynności nie wykracza swoim zakresem poza odpowiedzialność osoby wykonującej jakakolwiek czynności na zlecenie, która to osoba będzie odpowiadać jedynie na drodze cywilnej lub karnej wtedy gdy udowodni jej się umyślne działanie na szkodę zlecającego lub osób trzecich. Zdaniem w/w to właśnie organ powołujący ponosi odpowiedzialność wynikającą z faktu dokonania błędnego wyboru biegłego i podjęcia wadliwego rozstrzygnięcia na podstawie opinii, która nie jest usługą doradczą. Odpowiedzialność sądu wg strony przejawi się np.: w postaci konieczności ponownego rozpatrywania sprawy (poniesienie niektórych kosztów związanych z ponownym procesem) w wyniku skutecznego uchylenia decyzji sądu przez sąd wyższej instancji. Biegły sądowy może jedynie nie zostać ponownie powołany do wykonywania tych czynności, gdy sąd straci zaufanie do posiadanych przez biegłego wiadomości specjalnych, nie ponosi natomiast żadnej odpowiedzialności finansowej, wynikającej ze stosunku prawnego.

Ponadto zdaniem strony czynności wykonane zgodnie z postanowieniem Ministra Finansów nie odbiegają swoim charakterem od czynności wykonywanych zgodnie z postanowieniem sądów i również nie można ich kwalifikować do usług doradczych, prawniczych ani rzeczoznawstwa.

Przy tak określonym stanie faktycznym Naczelnik Urzędu Skarbowego w Nowym Dworze Mazowieckim stwierdza, co następuje:

Zgodnie z art. 5 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zmianami), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez świadczenie usług, o których mowa w art. 5 ust.1 pkt 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 tej ustawy, w tym również świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa, co wynika z art.8 ust.1 pkt 3 ww. ustawy o VAT.

W myśl art. 15 ust. 1 i 2 w/w ustawy, podatnikami podatku od towarów i usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności, która obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Przepis art. 15 ust. 3 pkt 3 ww. ustawy wskazuje czynności, których nie uznaje się za samodzielnie prowadzoną działalność gospodarczą. Należą do nich czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia, i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Zatem z zakresu podmiotowego ustawy o podatku od towarów i usług wyłączone zostały podmioty osiągające przychody, o których mowa w art. 13 ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (m. in. przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym) po spełnieniu warunków wynikających z art. 15 ust. 3 pkt 3 ww. ustawy. Oznacza to, że wyłączenie z opodatkowania jest możliwe tylko wówczas, gdy stosunek prawny istniejący pomiędzy zleceniodawcą a zleceniobiorcą, oprócz wynagrodzenia oraz warunków wykonywania czynności, określał będzie odpowiedzialność tego pierwszego względem osób trzecich. Kryteria te muszą być spełnione łącznie.

Prawo do wykonywania funkcji biegłego sądowego nabyte jest w określonym trybie i po spełnieniu ściśle określonych warunków, wynikających z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005r. w sprawie biegłych sądowych (Dz. U. nr 15 poz. 133). Należy zauważyć, że biegłym sądowym jest osoba, która posiada teoretyczne i praktyczne wiadomości specjalne w danej dziedzinie, potwierdzone stosownymi dokumentami. Rozpatrując kwestię odpowiedzialności za wydanie opinii przez biegłych sądowych na zlecenie sądu nie można uznać, że sąd bierze na siebie odpowiedzialność za czynności biegłych. Sąd dopuszczając w toku postępowania dowód w postaci opinii biegłego, odwołuje się do jego autorytetu i specjalistycznej wiedzy. Opinia wydana przez biegłego jest dowodem w postępowaniu sądowym, a nie usługą, której bezpośrednim odbiorcą jest uczestnik postępowania. Nie można zatem mówić, że odpowiedzialność, w rozumieniu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy VAT, za wykonaną przez biegłego pracę, ponosić będzie zleceniodawca, czyli sąd.

Z uwagi na fakt, że przy wykonywaniu usług na zlecenie sądu, czy też innych organów administracji publicznej, przez biegłych nie zostają spełnione wszystkie przesłanki wymienione w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, gdyż nie jest spełniony warunek odnośnie przejęcia odpowiedzialności przez zlecającego za czynności zleceniobiorcy. Tym samym świadczenie usług biegłego, o których mowa w zapytaniu, jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług jest objęta podatkiem VAT na zasadach ogólnych.

W myśl art. 113 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10000 euro. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Natomiast tut. organ zauważa, iż zgodnie z art. 113 ust. 13 pkt 2 ww. ustawy o VAT, zwolnień o których mowa w ust. 1 i 9, nie stosuje się m. in. do podatników świadczących usługi prawnicze oraz usługi w zakresie doradztwa. Również § 9 ust. 4 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27.04.2004r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 970 ze zm.) stanowi, że zwolnień nie stosuje się do podatników wykonujących czynności, o których mowa w art. 113 ust. 13 ww. ustawy o VAT.

Uwzględniając powyższe, należy stwierdzić, że strona prowadząca działalność gospodarczą w zakresie doradztwa, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług od dokonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu tym podatkiem. Zatem w sytuacji, kiedy prowadzi Pan już działalność w zakresie usług doradztwa do których nie stosuje się zwolnień od podatku VAT to nie może Pan jednocześnie skorzystać ze zwolnienia w trybie art. 113 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług w stosunku do świadczonych usług jako biegły.

Z uwagi na fakt, iż od 1995r. prowadzi Pan działalność w zakresie świadczenia usług doradczych, a od 01.06.2004r. jest Pan podatnikiem podatku VAT, to w takim przypadku brak jest podstaw do skorzystania ze zwolnienia podmiotowego przy spełnieniu warunków określonych przepisem art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z tytułu wykonywanych przez Pana czynności jako biegły. Wobec powyższego świadczone przez Pana usługi biegłego stanowią czynności opodatkowane podatkiem od towarów i usług za zasadach ogólnych, wg właściwej dla tej usługi stawki podatku VAT.

Mając na uwadze wymienione Naczelnik Urzędu Skarbowego w Nowym Dworze Mazowieckim orzekł jak na wstępie.