Czy kwota zasądzona wyrokiem sądowym, która nie weszła do spadku opodatkowana jest podatkiem od spadków i darowizn?

sygnatura: IBPB2/436-128/MK

autor: Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach

data: 2008-10-17

Wniosek ORD-IN: [ 570 kB]

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani J.P., przedstawione we wniosku z dnia 23 czerwca 2008r. (data wpływu do tut. Biura - 09 lipca 2008r.), uzupełnione w dniu 15 września 2008r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania kwoty wypłaconej na podstawie wyroku sądowego - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 09 lipca 2008r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania kwoty wypłaconej na podstawie wyroku sądowego. Z uwagi na fakt, iż uiszczona została jedna opłata, a ww. wniosek dotyczy dwóch stanów faktycznych (podatków) tj. podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku od spadków i darowizn, pismem z dnia 05 września 2008r. Znak: IBPB2/415-1239/08/MK wezwano wnioskodawczynię o jego uzupełnienie. W dniu 15 września 2008r. uiszczono dodatkową opłatę.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2008r. na rzecz m.in. wnioskodawczyni zasądzono kwotę 18.750,00 zł tytułem odszkodowania. Podstawą rzeczonego wyroku był stan faktyczny jak w uzasadnieniu wyroku załączonego do wniosku, a który opisuje wszelkie okoliczności szkody. Należność została zasądzona na rzecz wnioskodawczyni, z uwagi na fakt, iż była ona spadkobiercą zmarłego (brata), co do którego doszło do sytuacji uznania przed śmiercią roszczenia co do zadośćuczynienia (co do zasady) przez odpowiedzialnego za szkodę (Towarzystwo Ubezpieczeniowe odpowiadające za sprawcę wypadku - z OC). Wywiedzione zostało powództwo imieniem powodów, którzy otrzymali stosowne kwoty odszkodowania (odszkodowanie zostało ustalone co do zasady i co do wysokości) - proporcjonalnie do udziału w spadku po zmarłym. Wnioskodawczyni wskazuje, iż na dzień śmierci wypłacono jedynie kwotę 15.000,00 zł, zaś pozostałe kwoty zostały ustalone jako należne (wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2008r.) oraz w konsekwencji wypłacone już po śmierci na mocy rzeczonego wyroku sądowego na rzecz poszczególnych osób - w tym wnioskodawczyni siostry zmarłego.

Wnioskodawczyni nadmienia, iż brat zmarł w dniu 17 listopada 2005r. - w toku postępowania likwidacyjnego w sprawie jego szkody. Związek przyczynowy między jego śmiercią a zdarzeniem komunikacyjnym w kwietniu 2005r. został ustalony i w rezultacie potwierdzony orzeczeniem jak wyżej. Wnioskodawczyni nadmienia - co nie zostało w pełni wyjaśnione w uzasadnieniu Sądu, iż w zakresie roszczenia o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę - art. 445 § 1 k.c. - zasadą jest wygaśnięcie tegoż roszczenia, jako roszczenia ściśle związanego z osobą, w chwili śmierci tej osoby. Wyjątki od tej zasady określone są normą art. 445 § 3 k.c. - który to przepis przewiduje, iż przejście roszczenia na następców prawnych (spadkobierców) ma miejsce li tylko w sytuacji

1. wytoczenia o to roszczenie powództwa za życia osoby pokrzywdzonej
2. uznania powyższego roszczenia przez dłużnika na piśmie - również za życia pokrzywdzonego.

Z oczywistych względów rozpatrywana w tym miejscu musi być przesłanka uznania - bowiem do chwili zgonu brat wnioskodawczyni nie wytoczył powództwa w sprawie. Oczywistym pozostaje fakt, iż roszczenie w przedmiocie zadośćuczynienia za ból i cierpienie wynikłe w wypadku z dnia 25 kwietnia 2005r. zostało uznane prze ubezpieczyciela pismem datowanym na dzień 31 października 2005r., gdzie z jednej strony przyznano tzw. ,,część bezsporną", a z drugiej wskazano, iż po uzupełnieniu dokumentacji medycznej oraz przeprowadzeniu stosownego badania podjęta zostanie decyzja co do dalszych wypłat z tytułu uznanego zadośćuczynienia. Wnioskodawczyni podkreśla w tym miejscu, iż procedowanie ubezpieczyciela w tym przypadku było zgodne z utrwaloną praktyką zakładów ubezpieczeń, która znajduje umocowanie prawne w normie art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych 1 (Dz. U. z dnia 16 lipca 2003r.), który zakreśla 30 dniowy termin na wypłatę części bezspornej świadczenia oraz następnie 90 dniowy na zajęcie ostatecznego stanowiska - co do (w tym przypadku) wysokości zadośćuczynienia - w oparciu o dalsze dowody oraz czynności likwidacyjne ubezpieczyciela. W sprawie z jednej strony poszkodowany miał wyznaczony termin badania przez lekarzy zaufania Towarzystwa - a z drugiej wyznaczono termin badania przez biegłych z Zakładu Medycyny Sądowej Collegium Medicum UJ w Krakowie, którzy mieli orzekać o charakterze powstałych obrażeń oraz wysokości trwałego uszczerbku na zdrowiu. Ustalenie powyższego - również zgodnie z utartą praktyką ubezpieczyciela (abstrahując w tym miejscu od jej prawidłowości) warunkowało wypłatę pełnej kwoty zadośćuczynienia za ból i cierpienie. Powyższe uznanie roszczenia z tytułu zadośćuczynienia spełniło wymagane w doktrynie i orzecznictwie sądowym warunki dla skuteczności w odniesieniu do skutków wskazanych w art. 445 § 3 k.c. Według wnioskodawczyni pozostaje bowiem bezsporne, iż doszło do uznania właściwego - a więc zawarcia swoiście pojmowanej umowy między osobą ponoszącą odpowiedzialność (pozwanym) a poszkodowanym (wierzycielem). Bezsporny charakter miało pisemne oświadczenie ubezpieczyciela co do uznania roszczenia o zadośćuczynienie co do zasady. Jednocześnie wypłacono tzw. część bezsporną oraz określono kolejne działania zmierzające do wypłaty ostatecznych kwot świadczenia z tego tytułu. Poszkodowany również w sposób oczywisty ,,uzewnętrznił swoją wolę" co do przyjęcia woli ubezpieczyciela. Nie tylko bowiem, iż skierował roszczenie o zadośćuczynienie, przyjął kwotę 15.000,00 zł jaka została mu przed śmiercią wypłacona tytułem bezspornej części tego świadczenia, podejmował działania zmierzające do zgromadzenia kolejnych dokumentów koniecznych dla ustalenia ostatecznej kwoty zadośćuczynienia - a w szczególności poddawał się badaniom oraz zgłosił stosowny wniosek o ich przeprowadzenie. Powyższe jest więcej niż wystarczające dla przyjęcia, iż doszło do skutecznego uznania właściwego - bowiem oświadczenie wierzyciela brata wnioskodawczyni wystarczyłoby, iżby nastąpiło w sposób dorozumiany. Wnioskodawczyni wskazuje nadto - choć ma to tylko znaczenie pośrednie - iż w przypadku uznania kwoty pełnej bratu, nie byłaby ona opodatkowana opodatkowaniem podatkiem dochodowym od osób fizycznych - a to z uwagi na treść art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy kwota 18.750,00 zł objęta wyrokiem jest opodatkowana podatkiem od spadków i darowizn...

Zdaniem wnioskodawczyni, kwota objęta wyrokiem nie jest opodatkowana podatkiem od spadków i darowizn, bowiem należności zasądzone przez Sąd nie weszły do spadku po zmarłym, a to z uwagi na fakt, iż w momencie śmierci brata nie były należne, a zostały dopiero zasądzone (ustalone) na rzecz poszczególnych osób wskazanych wyrokiem sądowym. Nie doszło zatem do sytuacji by odszkodowanie należne było na rzecz brata zaś następnie wobec jego śmierci przeszło na rzecz spadkobierców. Zatem w chwili powstania obowiązku podatkowego odszkodowanie nie było uznane i wypłacone, zatem nie weszło do spadku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2004r. Nr 142, poz. 1514 ze zm.) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego. Ponieważ pojęcie spadku nie zostało zdefiniowane w ww. ustawie, dlatego należy odnieść się w tym zakresie do ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).Zgodnie z art. 922 § 1 ww. ustawy prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Zatem spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, przechodzące z chwilą śmierci na jedną lub kilka osób. Z powyższej normy prawnej wynika, że spadkobiercy w zasadzie wchodzą w sytuację prawną, w jakiej pozostawał spadkodawca. Oznacza to, że w skład spadku wchodzą prawa i obowiązki, ale także uzasadnione prawne nadzieje na nabycie prawa. Prawa majątkowe są składnikiem masy spadkowej dającym nabywcy w drodze dziedziczenia legitymację prawną do występowania z wnioskiem o ich dochodzenie i realizacją m. in. w formie odszkodowania. Z treści art. 922 § 2 ww. ustawy wynika, iż nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. W obrębie zakresu pojęcia praw ściśle związanych z osobą spadkodawcy, znajdują się prawa mające służyć zaspokojeniu określonych interesów konkretnej osoby ze względu na jego indywidualną sytuację, np. roszczenia alimentacyjne czy uprawnienie do renty. Natomiast w zakresie praw i obowiązków przechodzących na określone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami chodzi o sytuacje, w których istnieje wyraźny przepis przewidujący taki skutek śmierci osoby uprawnionej lub zobowiązanej.

Zgodnie z art. 924 Kodeksu cywilnego spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Biorąc pod uwagę ww. przepisy Kodeksu cywilnego stwierdza się, iż zasądzona wyrokiem sądowym na rzecz wnioskodawczyni kwota w związku z uznaniem przed śmiercią roszczenia brata co do zadośćuczynienia za ból i cierpienie wynikłe z wypadku, nie została nabyta w drodze spadku, gdyż w dacie nabycia przez wnioskodawczynię spadku (tj. śmierci brata) należność ta nie była zasądzona. Z treści art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.Roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców tylko wtedy, gdy zostało uznane na piśmie albo gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego (art. 445 § 3 Kodeksu cywilnego). Z treści powyższego przepisu wynika, że na spadkobierców przechodzi roszczenie o zadośćuczynienie w przypadku gdy zostało uznane na piśmie albo powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego. Oznacza to, że w opisanym stanie faktycznym roszczenie przysługiwało wnioskodawczyni a kwota zasądzonego po śmierci brata zadośćuczynienia nie weszła do spadku. Zatem zsądzona kwota na rzecz wnioskodawczyni nie jest przedmiotem opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. W świetle powyższego stanowisko wnioskodawczyni jest prawidłowe. Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym. Do wniosku wnioskodawczyni dołączyła dokument. Należy jednak zauważyć, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do ich oceny; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez wnioskodawcę i jego stanowiskiem. Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.