Czy umowa darowizny zawarta z jednym z małżonków, stwierdzająca nabycie jej przedmiotu przez obojga małżonków, czyni małżonków podatnikami?

sygnatura: PO/436-006/07

autor: Drugi Urząd Skarbowy w Gdyni

data: 2007-06-27

POSTANOWIENIE

Na podstawie art. 14 a § 1 i 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (tj. Dz.U. Nr 8 poz.60 z 2005r. ze zm.) po rozpatrzeniu wniosku Państwa z dnia 12.02.2007r. (data wpływu 06.04.2007r.) o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu stosowania prawa podatkowego w sprawie opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nabytego w drodze darowizny lokalu mieszkalnego stwierdzam, że stanowisko podatnika, w odniesieniu do stanu faktycznego opisanego w punkcie pierwszym jest nieprawidłowe, natomiast w odniesieniu do stanu faktycznego opisanego w punkcie drugim jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W przedstawionym, w punkcie pierwszym, stanie faktycznym małżonkowie będąc właścicielami lokalu mieszkalnego zamierzają podarować go swojemu synowi ze wskazaniem, że lokal powyższy wejdzie do majątku wspólnego obdarowanego, który pozostaje w związku małżeńskim i pomiędzy małżonkami istnieje wspólność majątkowa małżeńska. W ocenie wnioskodawców w przedstawionej sytuacji jedynie syn jest nabywcą rzeczy w drodze darowizny i zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity Dz.U. Nr 142 poz.1514 z 2004r ze zm.) zwolniony jest od podatku. Współmałżonek nie jest zobowiązany do zapłaty podatku, gdyż nie nabył darowizny nie będąc stroną umowy.

W tym zakresie stanowisko wnioskodawców jest błędne.

Dokonując oceny przedstawionego stanu faktycznego organ podatkowy zważył co następuje:

W teorii darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu. Darowizna polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. W rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego jest umową, w której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku - art. 888 § 1 kc. Świadczenie darczyńcy może polegać na działaniu lub zaniechaniu. Świadczenie darczyńcy jest bezpłatne wówczas, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Umowa stron ma charakter umowy zobowiązującej - do zawarcia umowy dochodzi z chwilą złożenia oświadczenia woli oraz jednostronnej, jako nie przynoszącej darczyńcy żadnej odpłaty. Przedmiotem darowizny mogą być nieruchomości, ruchomości, pieniądze i prawa majątkowe zbywalne jak np. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo użytkowania wieczystego itp. Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Umowa zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny może być złożone w dowolnej formie. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy ze względu na przedmiot darowizny wymagana jest szczególna forma oświadczeń obu stron.

W szczególności przepisy kodeksu cywilnego przewidują dla umowy przeniesienia własności, w tym także dla darowizny nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego oraz spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu formę aktu notarialnego pod rygorem nieważności.

Zapewne może budzić wątpliwości sytuacja, gdy darowizna dokonywana jest na rzecz osoby stawającej do aktu notarialnego, przy czym darczyńca postanawia, że przedmiot darowizny objęty będzie wspólnością ustawową obdarowanego i jego współmałżonka.

Art. 33 pkt 2 kro stanowi, że przedmioty majątkowe nabyte w drodze darowizny stanowią majątek odrębny obdarowanego małżonka, chyba że darczyńca inaczej postanowił. Gdy obdarowanym jest tylko jedno z małżonków, a darczyńca postanowił, że przedmiot darowizny będzie wchodził w skład majątku wspólnego małżonków, drugie z małżonków nie staje się przez to stroną umowy darowizny, a przedmiot darowizny zostaje objęty wspólnością ustawowa bez potrzeby przyjęcia darowizny przez tego z małżonków. Przyjęcie darowizny przez małżonka obdarowanego, jako czynność zwykłego zarządu, nie wymaga zgody współmałżonka. Czy należy zatem przyjąć, że dokonana w ten sposób darowizna czyniona jest na rzecz jednej osoby i nie podlega podatkowi od darowizny zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, czy też darowiznę należy traktować jako uczynioną na rzecz obojga małżonków.

W ocenie tutejszego organu podatkowego darowiznę taką należy uznać jako uczynioną na rzecz obojga małżonków. Małżonek obdarowanego nie jest w takim przypadku stroną umowy darowizny, staje się jednak - ze względu na cel dokonanego przysporzenia majątkowego (obdarowania obojga małżonków) i obowiązujący małżonków ustrój majątkowy wspólności ustawowej - obdarowanym na równi z obdarowanym z umowy. Z zapisu art. 43 § 1 wynika, że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jakkolwiek dotyczy to sytuacji po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej to należy przyjąć, iż każdy z nich nabywa przedmiot darowizny w połowie i do opodatkowania każdego z małżonków przyjąć należy jednakową wartość, stosując przy tym stawki, grupy podatkowe i ulgi właściwe dla każdego z małżonków.

Obowiązujące od 1 stycznia 2007r. znowelizowane przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalniają z tego podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez m.in. zstępnych - art. 4a ustawy. Jak wynika z powyższego, zwolnienie z podatku nie ma zastosowania do synowej. O ile syn nie podlega opodatkowaniu, tak synowa zobowiązana będzie do uiszczenia podatku przewidzianego dla I grupy podatkowej.

Dokonana w ten sposób darowizna jako podlegająca podatkowi od spadków i darowizn, nie podlega podatkowi dochodowemu od osób fizycznych (tj.Dz.U.nr 14 poz.176 z 2000 r. ze zm.).

Według opisanego, w punkcie drugim, stanu faktycznego darowizna zostaje dokonana tylko na rzecz syna darczyńcy, a jej przedmiot - lokal mieszkalny wejdzie w skład majątku odrębnego obdarowanego. Następnie kolejną umową małżonkowie rozszerzają istniejącą między nimi wspólność majątkową na składniki stanowiące do tej pory majątek odrębny małżonków. Według wnioskodawców czynność ta zwolniona jest, zgodnie z art. 4a, od podatku od darowizny, a także nie podlega podatkowi dochodowemu od osób fizycznych.

W tym zakresie stanowisko podatników jest prawidłowe.

Darowizna dokonana na rzecz zstępnego korzysta ze zwolnienia od podatku zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z art. 47 § 1 kro małżonkowie mogą poprzez umowę wspólność ustawową rozszerzyć na wszystkie przedmioty majątkowe, również na te, które stosownie do art. 33 kro, stanowiły majątek odrębny małżonków. Rozszerzenie majątku wspólnego na składniki majątku odrębnego małżonków nie stanowi przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.