Obowiązek podatkowy

Zasadą jest, że obowiązek podatkowy w zakresie podatku VAT powstaje z chwilą wydania lub wykonania usługi, a więc z chwilą utraty swobodnego dysponowania towarem przez sprzedawcę.

Jeżeli jednak dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Taką zasadę stosuje się również do faktur za częściowe wykonanie usługi.

Należy podkreślić, iż w przypadku otrzymania przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi części należności, w szczególności: przedpłaty, zaliczki, zadatku, raty - obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.

W eksporcie towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą potwierdzenia przez urząd celny wyjścia wywozu towaru poza terytorium Wspólnoty.

W imporcie towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powstania długu celnego, jednak w przypadku objęcia towarów procedurą celną: uszlachetniania czynnego w systemie ceł zwrotnych, odprawy czasowej z częściowym zwolnieniem od należności celnych przywozowych, przetwarzania pod kontrolą celną - obowiązek podatkowy z tytułu importu towarów powstaje z chwilą objęcia towarów tą procedurą.

Jeżeli import towarów objęty jest procedurą celną: składu celnego, odprawy czasowej z całkowitym zwolnieniem od należności celnych przywozowych, uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń, tranzytu, a od towarów tych pobierane są opłaty wyrównawcze lub opłaty o podobnym charakterze i nie powstaje jednocześnie dług celny - obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wymagalności tych opłat.

W ustawie VAT znajdują się również regulacje dot. szczególnego momentu powstawania obowiązku podatkowego. W niektórych bowiem sytuacjach obowiązek podatkowy powstaje w innym momencie, niż wynikałoby to z przedstawionych powyżej zasad.

By trafnie orzec w którym momencie powstaje obowiązek podatkowy, należy dokładnie przestudiować ustawę i sprawdzić, czy przy dokonaniu określonej czynności podlegającej VAT ustawodawca określił szczególny moment powstawania obowiązku podatkowego, czy też do wspomnianej czynności należy stosować zasady ogólne.

Poniżej przedstawiamy przykłady szczególnego momentu powstania obowiązku podatkowego:

1. upływ terminu płatności, jeżeli został on określony w umowie właściwej dla rozliczeń z tytułu:

• - dostaw energii elektrycznej i cieplnej oraz gazu przewodowego
  • - świadczenia usług telekomunikacyjnych i radiokomunikacyjnych, z zastrzeżeniem przypadku, gdy usługa jest realizowana za pomocą żetonów i kart lub innych jednostek - tutaj obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sprzedaży żetonów i kart telefonicznych lub innych jednostek uprawniających do korzystania z usług telekomunikacyjnych w systemie przedpłaconym
  • - świadczenia usług w zakresie rozprowadzania wody
  • - świadczenia usług w zakresie gospodarki ściekami oraz wywozu i unieszkodliwiania odpadów
  • - świadczenia usług sanitarnych i pokrewnych

2. otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia wykonania usług:

• - transportu osób i ładunków kolejami, taborem samochodowym, statkami pełnomorskimi, środkami transportu żeglugi śródlądowej i przybrzeżnej, promami, samolotami i śmigłowcami
  • - spedycyjnych i przeładunkowych
  • - w portach morskich i handlowych
  • - budowlanych lub budowlano-montażowych (dotyczy również usług przyjmowanych częściowo, których odbiór jest dokonywany na podstawie protokołów zdawczo-odbiorczych)

3. wystawienia faktury lub otrzymania całości lub części zapłaty - z tytułu dostawy gazet, magazynów, czasopism (PKWiU 22.12 i 22.13) oraz książek (PKWiU ex 22.11) - z wyłączeniem książek adresowych o zasięgu krajowym, regionalnym i lokalnym, książek telefonicznych, teleksów i telefaksów (PKWiU 22.11.20-60.10), nut, map i ulotek - nie później niż 60 dnia, licząc od dnia wydania tych towarów; jeżeli umowa przewiduje rozliczenie zwrotów wydawnictw, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury dokumentującej faktyczną dostawę, nie później niż po upływie 120 dni, licząc od pierwszego dnia wydania tych wydawnictw.

4. otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności określonego w umowie lub fakturze - z tytułu świadczenia na terytorium kraju usług najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze, a także usług ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia, usług w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego oraz usług stałej obsługi prawnej i biurowej

5. otrzymania całości lub części zapłaty - z tytułu dostawy złomu stalowego i żeliwnego, złomu metali nieżelaznych, z wyłączeniem złomu metali szlachetnych:

• - niewsadowego, nie później jednak niż 20 dnia, licząc od dnia wysyłki złomu do jednostki, która zgodnie z umową dokonuje kwalifikacji jakości
  • - wsadowego, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia wysyłki złomu

6. otrzymania zapłaty - w przypadku dostawy wysyłkowej dokonywanej za zaliczeniem pocztowym.

art. 19 Ustawy o VAT

Mały podatnik może wybrać metodę rozliczeń polegającą na tym, że obowiązek podatkowy powstaje z dniem uregulowania całości lub części należności, nie później niż 90 dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Taki sposób rozliczeń nazywa się metodą kasową i by ją stosować - mały podatnik musi złożyć naczelnika urzędu skarbowego pisemnie zawiadomienie o swoim wyborze - w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który będzie stosował tę metodę.

Uregulowanie należności w części powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części.

W zakresie czynności, w stosunku do których obowiązek podatkowy powstał przed okresem, za który podatnik rozlicza się metodą kasową, obowiązek podatkowy nie powstaje ww. terminie.

W przypadku podatnika, który zrezygnował z metody kasowej lub utracił prawo do stosowania tej metody - obowiązek podatkowy w stosunku do czynności wykonanych w okresie, kiedy podatnik stosował tę metodę, powstaje w opisanym powyżej terminie.

art. 21 Ustawy o VAT

W wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów obowiązek podatkowy powstaje 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towarów.

W przypadku gdy przed upływem ww. terminu podatnik wystawił fakturę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury.

Natomiast jeśli przed dokonaniem wewnątrzwspólnotowej dostawy otrzymano całość lub część ceny, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury potwierdzającej otrzymanie całości lub części ceny.

W przypadku przemieszczenia towarów, które po ustaniu wskazanych w ustawie okoliczności staje się wewnątrzwspólnotową dostawą towarów - obowiązek podatkowy powstaje z chwilą ustania tychże okoliczności (art. 13 ust. 4 i 5 ustawy o VAT).

W wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów obowiązek podatkowy powstaje 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia.

W przypadku gdy przed ww. terminem podatnik VAT wystawił fakturę, obowiązek podatkowy powstaje *z chwilą wystawienia faktury. *Przepis ten stosuje się odpowiednio do faktur wystawianych przez podatnika VAT potwierdzających otrzymanie przez niego od podatnika całości lub części należności przed dokonaniem dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na terytorium kraju.

W przypadku przemieszczenia towarów, które po ustaniu wskazanych w ustawie okoliczności staje się wewnątrzwspólnotowym nabyciem - obowiązek podatkowy powstaje z chwilą ustania tychże okoliczności (art. 12 ust. 1 i 2 ustawy o VAT).

W przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania tych towarów, nie później jednak niż z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej.

art. 21 Ustawy o VAT