Zmiany w ulgach i odliczeniach w 2007 roku

Nowelizacja u.p.d.o.f. wprowadza istotne zmiany w zakresie zasad odliczania darowizn na cele o charakterze pożytku publicznego. Przede wszystkim znowelizowany przepis art. 26 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f. umożliwia odliczanie od dochodu darowizn na cele pożytku publicznego przekazanych nie tylko na rzecz polskich organizacji pożytku publicznego, lecz również na rzecz równoważnych organizacji określonych w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego, obowiązujących w państwach Unii Europejskiej oraz państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Istotne przy tym jest to, aby organizacje te rzeczywiście prowadziły działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych oraz realizowały cele wymienione w polskiej ustawie o działalności pożytku publicznego.

Prawo do odliczenia darowizny na rzecz takiej zagranicznej organizacji przysługuje pod warunkiem:

• 1) udokumentowania przez podatnika oświadczeniem tej organizacji, iż na dzień przekazania darowizny była ona równoważną organizacją do organizacji, o której mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego, oraz
  • 2) istnienia podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub odrębnych ustaw do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, na którego terytorium organizacja posiada siedzibę.

Powyższa zmiana wynika z faktu, iż dotychczasowa regulacja narażała Polskę na zarzuty ze strony Komisji Europejskiej, iż nasz kraj nierówno traktuje podmioty polskie i zagraniczne. W tym aspekcie proponowaną zmianę należy ocenić pozytywnie. Jednakże wątpliwości budzi rygoryzm warunków, które należy spełnić w celu skorzystania z odliczenia darowizny przekazanej na rzecz zagranicznej organizacji. Po pierwsze, zagraniczne organizacje mogą mieć obawy przed wystawieniem zaświadczenia, gdyż działanie takie wymaga od nich znajomości polskiej ustawy o działalności pożytku publicznego - w zaświadczeniu tym muszą przecież potwierdzić, iż są organizacjami równoważnymi do organizacji, o których mowa w polskiej ustawie. Po drugie, powyższy przepis nakłada na podatnika obowiązek odnalezienia podstawy prawnej, która umożliwia wymianę informacji podatkowych między Polską a krajem siedziby danej organizacji. Dla podatników niebędących specjalistami prawa podatkowego sprawdzenie tego może być niezwykle trudne, szczególnie iż
wymagać to będzie od nich znajomości przepisów umów międzynarodowych o unikaniu podwójnego opodatkowania. W praktyce dobrym rozwiązaniem byłoby opublikowanie przez Ministra Finansów listy krajów, z którymi taka wymiana jest możliwa.

Nowelizacja ustawy wprowadza również nowe odliczenie - darowiznę na cele krwiodawstwa. Zgodnie z nowym przepisem art. 26 ust. 1 pkt 9 a) u.p.d.o.f. odliczeniu od dochodu podlega darowizna na cele krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi zgodnie z art. 6 ustawy o publicznej służbie krwi, w wysokości ekwiwalentu pieniężnego za pobraną krew określonego przepisami wydanymi na podstawie art. 11 ust. 2 tej ustawy. Przepis ten niestety nie jest jasny i pozostawia sporo wątpliwości interpretacyjnych. Na podstawie analizy uzasadnienia do tej zmiany wydaje się, iż zamysłem ustawodawcy było, aby krwiodawca, oddając krew w stacji krwiodawstwa, mógł potraktować to jako swego rodzaju darowiznę. Kwota darowizny podlegająca odliczeniu w tym przypadku byłaby ustalana w oparciu o ekwiwalent pieniężny, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Zdrowia. Jednakże taka wykładnia przepisu art. 26 ust. 1 pkt 9 a) u.p.d.o.f. nie jest oczywista, gdyż z przepisu tego można wyinterpretować również zupełnie inne sposoby
stosowania tego zwolnienia. Zastrzeżenia można mieć także do kwalifikacji jako darowizny sytuacji, w której krwiodawca otrzymuje ekwiwalent za oddaną krew. Zgodnie bowiem z przepisami k.c. darowizna jest czynnością prawną dokonaną pod tytułem darmym, co w tej sytuacji raczej nie ma miejsca. Wątpliwości budzi również odwołanie się do kwoty ekwiwalentu określonego w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy o publicznej służbie krwi. Zgodnie z tym rozporządzeniem ekwiwalent pieniężny nie przysługuje wszystkim dawcom, lecz jedynie dawcom krwi rzadkich grup oraz dawcom, którzy przed pobraniem krwi zostali poddani zabiegowi uodpornienia lub innym zabiegom w celu uzyskania osocza lub surowic diagnostycznych. Co więcej, rozporządzenie przewiduje więcej niż jeden ekwiwalent pieniężny za oddanie krwi, więc pojawia się pytanie, który ekwiwalent należy stosować.

Należy dodać, iż nie do końca jasny jest również przepis, który określa sposób udokumentowania darowizny na cele krwiodawstwa. Zgodnie z nowym przepisem art. 26 ust. 7 pkt 2 w przypadku darowizny innej niż pieniężna odliczenie stosuje się, jeżeli wysokość darowizny jest udokumentowana w postaci dokumentu, z którego wynika wartość tej darowizny (przy czym w przypadku dawców krwi w dokumencie tym nie uwzględnia się wartości krwi, za którą dawca otrzymał ekwiwalent pieniężny) oraz oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu. Trudno wyobrazić sobie, co konkretnie powinien zawierać dokument, który generalnie ma zawierać wartość darowizny, ale w przypadku dawców krwi tej wartości zawierać nie powinien. Można się domyślać, że będzie to po prostu potwierdzenie stacji krwiodawstwa, iż dana osoba oddała określoną ilość krwi. W takim wypadku rodzi się jednak pytanie, czym się ten dokument będzie różnił od innego wymaganego dokumentu, tj. potwierdzenia obdarowanego o przyjęciu darowizny. Niestety, trudno dziś
przewidzieć, w jakim kierunku pójdzie wykładnia wyżej wymienionych przepisów.

Dodać należy, iż utrzymano ogólną zasadę, że powyższe wydatki podlegają odliczeniu od dochodu w wysokości dokonanej darowizny, nie więcej jednak niż kwoty stanowiącej 6% dochodu.

W wyniku nowelizacji uchylona zostaje tzw. ulga odsetkowa. Oznacza to, iż - co do zasady - od dnia 1 stycznia 2007 r. podatnicy nie będą mogli odliczać od podstawy opodatkowania wydatków na spłatę odsetek od kredytów na sfinansowanie inwestycji mającej na celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych.

Ustawodawca wprowadza jednakże przepisy przejściowe umożliwiające dokonywanie odliczeń tym podatnikom, którzy nabyli do końca 2006 roku prawo do korzystania z tej ulgi. Prawo to nabędą ci podatnicy, którym do końca 2006 roku zastał udzielony kredyt na sfinansowanie inwestycji związanej z określonymi w ustawie celami mieszkaniowymi. Będą oni mogli kontynuować odliczenia na dotychczasowych zasadach określonych w u.p.d.o.f., w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2007 roku, aż do upływu terminu spłaty określonego w umowie o kredyt. Pamiętać należy jednak o tym, iż ustawodawca wprowadził ograniczenie czasowe możliwości korzystania z praw nabytych - odliczenie wydatków na spłatę odsetek będzie przysługiwało podatnikom do dnia 31 grudnia 2027 roku.

Od dnia 1 stycznia 2007 r. znika również możliwość odliczania od podatku wydatków poniesionych przez osobę prowadzącą gospodarstwo domowe na opłacenie składek na ubezpieczenie społeczne osoby bezrobotnej, z którą osoba prowadząca gospodarstwo domowe zawarła tzw. umowę aktywizacyjną w celu zatrudnienia osoby bezrobotnej w gospodarstwie domowym. Ulga ta powszechnie nazywana była ulgą na gosposie, i w przeciwieństwie do ulgi odsetkowej nie cieszyła się powodzeniem. Niemniej jednak ustawodawca przewidział i w tym wypadku przepisy przejściowe umożliwiające podatnikom kontynuowanie odliczeń na zasadzie praw nabytych aż do końca umowy aktywizacyjnej zawartej przed dniem 1 stycznia 2007 r. Z praw nabytych nie będzie jednak można korzystać w przypadku, gdy umowa aktywizacyjna została przedłużona po dniu 31 grudnia 2006 roku.

Od dnia 1 stycznia 2007 r. pojawia się nowa ulga. Będzie ona przysługiwała osobom, które w roku podatkowym wychowywały własne lub przysposobione dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f. (tj. dzieci małoletnie, dzieci bez względu na ich wiek, które otrzymywały zasiłek pielęgnacyjny, oraz do ukończenia 25 lat uczące się w szkołach wyższych, jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów, z wyjątkiem dochodów wolnych od podatku dochodowego, renty rodzinnej oraz dochodów w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku). Odliczyć od podatku będzie można kwotę stanowiącą iloczyn liczby wychowywanych dzieci oraz kwoty 120 zł, przy czym odliczenie to będzie dotyczyć łącznie obojga rodziców (tj. rodzicom dziecka będzie przysługiwało tylko jedno odliczenie na dane dziecko). Obliczoną kwotę rodzice będą mogli odliczyć od podatku jednego z rodziców lub od podatku obojga. W przypadku rodziców, w stosunku do których orzeczone zostały rozwód albo separacja, odliczenie przysługuje temu z nich, u
którego dzieci faktycznie zamieszkują. Jeśli dzieci faktycznie zamieszkują w trakcie roku podatkowego zarówno u jednego, jak i u drugiego rodzica, wówczas odliczenie będzie przysługiwało proporcjonalnie do liczby miesięcy pobytu dziecka u rodzica (10 zł za każdy miesiąc pobytu).

Podkreślić należy, iż możliwość skorzystania z ulgi nie jest uzależniona od liczby posiadanych dzieci. Będą mogli z niej skorzystać także rodzice wychowujący tylko jedno dziecko. Ulga ta nie jest również limitowana wysokością rocznego dochodu rodzica. Jednakże z ulgi będą mogli skorzystać jedynie podatnicy opodatkowani według skali podatkowej.

Nowelizacja w istotny sposób zmienia zasady przekazywania 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego. Dotychczas podatnik, który chciał skorzystać z odliczenia, musiał najpierw obliczyć wysokość swojego zobowiązania podatkowego, na tej podstawie obliczyć 1% podatku, samodzielnie znaleźć organizację, którą chce wesprzeć, i sprawdzić, czy ma ona status organizacji pożytku publicznego, wpłacić obliczoną kwotę na konto wybranej organizacji pożytku publicznego, i dopiero wówczas mógł złożyć zeznanie podatkowe. Zasady te zostaną utrzymane jeszcze w rozliczeniu podatkowym za 2006 rok.

Zmienione zasady zaczną obowiązywać, począwszy od rozliczenia podatkowego za 2007 rok. Przede wszystkim

Wykaz ten będzie publikowany do końca roku podatkowego w formie obwieszczenia w Monitorze Polskim. Wystarczy, że podatnik, który zechce przekazać darowiznę w postaci 1% swojego podatku, wybierze organizację z listy i umieści w zeznaniu podatkowym jej nazwę oraz numer wpisu do KRS. Na podstawie tej deklaracji naczelnik urzędu skarbowego dokona przekazania wskazanej przez podatnika kwoty (nieprzekraczającej 1% podatku należnego) na rachunek bankowy organizacji w terminie 3 miesięcy od upływu terminu do złożenia zeznania podatkowego, pomniejszając przekazywaną kwotę o koszt przelewu bankowego.

Warto podkreślić, iż jak wynika z analizy nowej regulacji, z odliczenia będą mogli skorzystać nie tylko podatnicy rozliczający swoje dochody według progresywnej skali podatkowej, lecz również ci, którzy opłacają podatek od dochodów kapitałowych, czy też płacą 19% podatek od dochodów z działalności gospodarczej.

Nowelizacja u.p.d.o.f. przynosi istotne zmiany w zasadach deklarowania dochodów. Od dnia 1 stycznia 2007 roku uchylone zostają obowiązki miesięcznego składania deklaracji podatkowych do urzędu skarbowego przez płatników i podatników. Brak miesięcznego obowiązku składania deklaracji będzie więc dotyczył zarówno pracodawców (i innych podmiotów będących płatnikami, np. osób prowadzących gospodarstwo domowe i zatrudniających do pomocy osoby bezobotne), jak również podatników rozliczających podatek dochodowy za siebie (np. prowadzących działalność gospodarczą czy uzyskujących dochody z najmu na zasadach ogólnych).

W zamian płatnik podatku będzie zobowiązany w terminie do końca stycznia następnego roku podatkowego przesłać do swojego urzędu skarbowego roczną deklarację.

Pamiętać należy, iż nadal będzie istnieć miesięczny obowiązek opłacania zaliczek na podatek dochodowy. Z jednym wyjątkiem wszakże. Od dnia 1 stycznia 2007 roku ustawodawca wprowadza przepis, który w sposób wyraźny uchyla obowiązek pobierania zaliczek na podatek dochodowy przez pracodawcę od dochodów uzyskanych przez pracownika z tytułu pracy wykonywanej poza terytorium Polski. Pracodawca nie będzie miał obowiązku poboru zaliczek jednak tylko wówczas, gdy przedmiotowy dochód podlega lub będzie podlegać opodatkowaniu poza terytorium Polski. Należy zaznaczyć, iż jeśli pracownik złoży odpowiedni wniosek, zakład pracy będzie zobowiązany do poboru zaliczek na podatek dochodowy.

Dodatkowo nałożono nowy obowiązek na osoby posiadające w Polsce ograniczony obowiązek podatkowy i uzyskujące bez pośrednictwa płatników dochody wymienione w art. 29 u.p.d.o.f. (np. z umowy zlecenia czy z tytułu członkostwa w zarządzie/radzie nadzorczej). Od dnia 1 stycznia 2007 r. osoby te będą zobowiązane bez wezwania wpłacać co miesiąc zryczałtowany podatek dochodowy (10% lub 20% w zależności od rodzaju dochodu) na konto właściwego urzędu skarbowego. Podatek będzie płatny do 20. dnia następnego miesiąca.

Joanna Narkiewicz-Tarłowska jest doradcą podatkowym, menedżerem w Dziale doradztwa podatkowego PricewaterhouseCoopers

Paweł Stańczyk jest starszym konsultantem w Dziale doradztwa podatkowego PricewaterhouseCoopers

Andrzej Taudul jest doradcą podatkowym