Interpretacja podatkowa jest narzędziem przydatnym. Trzeba jednak wiedzieć, jak go najskuteczniej używać. Kiedy w budzącej wątpliwości podatnika sprawie lepiej jest napisać jeden wniosek, kiedy zaś kilka. W jaki sposób sformułować pytanie, by mieć jak największe szanse na korzystną odpowiedź. I w końcu - w jakich sytuacjach o interpretacje zwracać się nie warto.
Organ podatkowy działa w tej sytuacji na wniosek podatnika, który - zgodnie z art. 14a § 2 o.p. - oprócz zwykłych wymogów przewidzianych dla pisma procesowego powinien zawierać wyczerpujące przedstawienie stanu faktycznego oraz stanowisko podatnika (płatnika, inkasenta) w danej sprawie. Wniosek stanowi więc impuls do wydania interpretacji z jednoczesnym zakreśleniem granic, w jakich porusza się organ podatkowy, rozpatrując wniosek podatnika. Warto zwrócić uwagę na fakt, że interpretacja udzielana przez organ podatkowy - zgodnie z przepisem art. 14a § 3 o.p. - zawiera ocenę prawną stanowiska pytającego z przytoczeniem przepisów prawa. Organ podatkowy zatem nie tyle dokonuje interpretacji przepisów prawa _ in abstracto _, co dokonuje oceny _ in concreto _stanowiska podatnika w świetle przepisów prawa mających zastosowanie do danej sprawy.
_ Kluczowe znaczenie dla uzyskania korzystnej dla podatnika (płatnika, inkasenta) interpretacji indywidualnej ma właściwy sposób sformułowania wniosku. _
W tym zakresie istotną rolę odgrywa wszystko to, co podlega ocenie organu podatkowego, a więc: sposób sformułowania pytania oraz treść własnego stanowiska w sprawie. Organ podatkowy z własnej inicjatywy raczej nie zrobi nic więcej ponad to, co określi we wniosku podatnik (płatnik, inkasent). Tymczasem praktyka dowodzi, że podatnicy (płatnicy, inkasenci) - sporządzając wnioski o wydanie dla nich interpretacji indywidualnych, popełniają wiele błędów o charakterze „taktycznym”. Sprawia to, że w wielu przypadkach wystąpienie o interpretację - przy sformułowaniu wniosku w określony sposób - jest co najmniej nieprzydatne dla podatnika, zaś w niektórych przypadkach wręcz szkodliwe.
W związku z powyższym przedstawić należy kilka uwag dotyczących tych kwestii, które mogą być pomocne wnioskodawcom składającym do organów podatkowych omawiane wnioski.
Jeden czy kilka wniosków?�
Przepisy ordynacji podatkowej w żaden sposób nie ograniczają wnioskodawcy co do liczby pytań zadawanych organowi podatkowemu we wniosku o interpretację. Nie zawierają także ograniczenia, że przedmiotem wniosku o interpretację może być tylko jeden przepis ustawy bądź przepisy wyłącznie jednej ustawy podatkowej.
W praktyce często zdarzają się sytuacje, w których podatnicy (płatnicy,_ Lepszym wyjściem jest złożenie dwóch bądź trzech wniosków, nawet jeśli kwestie będące przedmiotem zapytania wiążą się ze sobą _ inkasenci) napotykają problem, dla rozstrzygnięcia którego konieczne jest dokonanie interpretacji więcej niż jednego przepisu ustawy podatkowej bądź też konieczne jest dokonanie interpretacji przepisów różnych ustaw podatkowych. Często sytuacją tego typu jest np. przypadek, w którym powstają wątpliwości dotyczące możliwości zaliczenia danych wydatków do kosztów uzyskania przychodów oraz możliwości odliczenia podatku naliczonego związanego z tymi wydatkami. Jak wówczas zadawać pytania? Czy we wniosku zawierać jedno pytanie i napisać więcej wniosków (tyle wniosków, ile pytań), czy też może w jednym wniosku zawrzeć wszystkie pytania? Jak pokazuje praktyka, mimo wszystko korzystniejszym rozwiązaniem jest składanie jak najbardziej „cząstkowych” wniosków.
Lepszym wyjściem jest złożenie dwóch bądź trzech wniosków, nawet jeśli kwestie będące przedmiotem zapytania wiążą się ze sobą, niż napisanie jednego większego wniosku. Istnieje wtedy szansa, że nasza sprawa zostanie załatwiona szybciej (w całości lub w części). Wnioski dotyczące przepisów różnych ustaw jednocześnie trafią do różnych, przedmiotowo właściwych, komórek urzędu skarbowego. Wniosek dotyczący np. podatku dochodowego oraz podatku od towarów i usług musiałby przechodzić drogę przez poszczególne działy (bądź referaty urzędu). Tymczasem dwa wnioski - jeden dotyczący podatku dochodowego, zaś drugi dotyczący podatku od towarów i usług - mogą być rozpatrywane jednocześnie w odpowiednich działach (referatach). To może sprawić, że złożone równocześnie wnioski podatnika - dotyczące tej samej sytuacji, lecz przepisów różnych ustaw podatkowych - zostaną załatwione w urzędzie szybciej (może chociaż niektóre z nich), niż zostałby załatwiony jeden zbiorczy wniosek.
Oczywiście zasadne jest połączenie składanych wniosków, dotyczących jednej sprawy, poprzez wskazanie w treści każdego wniosku, że w tej sprawie został przez wnioskodawcę złożony również wniosek z określonego dnia i o określonym znaku (sygnaturze) dotyczący interpretacji innych przepisów podatkowych.
Jak pytać, by zapłacić jak najmniej?�
W udzielanej interpretacji organ podatkowy ocenia zasadność stanowiska podatnika poprzez dokonanie oceny prawnej. Przez ocenę prawną stanowiska pytającego (wnoszącego zapytanie) należy rozumieć wskazanie przez organ podatkowy, czy stanowisko pytającego jest prawidłowe, czy też jest nieprawidłowe z punktu widzenia przepisów prawa podatkowego znajdujących zastosowanie w indywidualnej sprawie podatnika (płatnika, inkasenta).
_ Z przepisów wynika, że organ podatkowy nie ma obowiązku wskazywania prawidłowego sposobu postępowania w danej sprawie. _
Urząd może ograniczyć się do wykazania, że stanowisko podatnika (płatnika, inkasenta) przedstawione we wniosku jest błędne. Co prawda w wielu przypadkach z samej oceny prawnej oraz zawartych w uzasadnieniu wyjaśnień, dlaczego stanowisko podatnika (płatnika, inkasenta) jest uznawane za błędne, wynikać będzie prawidłowy (w ocenie organu) sposób postępowania w danej sytuacji.
*Przykład: *_ Przyjmijmy, że podatnik znajduje się w sytuacji, w której ma wątpliwość, czy powinien płacić podatek według stawki podstawowej czy też obniżonej. A może w ogóle nie musi zapłacić podatku? _
Oczywiście podatnik, co do zasady, będzie dążył do tego, aby nie płacić podatku w ogóle. W związku z tym w pierwszej kolejności powinien pytać właśnie o skutek dla siebie najkorzystniejszy. W pierwszym wniosku o udzielenie interpretacji powinno się zatem znaleźć zapytanie, czy w danej sytuacji podatnik nie musi płacić podatku. Nie ma praktycznej potrzeby_ Wątpliwe jest, aby urząd skarbowy na pytanie - „czy płacić podatek?” był skory odpowiedzieć „nie płacić”. _ występowania z pytaniem, czy podatnik powinien płacić podatek wedle stawki podstawowej czy też obniżonej. W sytuacji, w której podatnik nie chciałby płacić podatku w ogóle, uzyskanie interpretacji, zgodnie z którą należałoby płacić podatek według stawki podstawowej czy też obniżonej, nic podatnikowi nie daje - organy podatkowe, co do zasady, nie będą kwestionowały tego, że podatnik płaci za wysokie podatki. Wątpliwe jest ponadto, aby urząd skarbowy na pytanie - „czy płacić podatek?” był skory odpowiedzieć „nie płacić”. W razie negatywnej odpowiedzi na
pierwsze zapytanie powinno się postawić pytanie o możliwość zapłaty podatku według stawki obniżonej (można także rozważać zadanie takiego pytania w odrębnym wniosku - w razie negatywnej odpowiedzi na pierwsze pytanie). Postawienie takiego pytania daje możliwość uzyskania interpretacji korzystnej dla podatnika. Ona zaś może realnie chronić podatnika i być mu przydatna w razie późniejszej zmiany stanowiska organu podatkowego.
Można zatem w tym miejscu sformułować tezę generalną.
_ Wnioskodawcy powinni formułować pytania w taki sposób, aby w pierwszej kolejności wnosić o potwierdzenie najbardziej korzystnych dla siebie skutków podatkowych danej sytuacji, w dalszej kolejności (w następnych wnioskach) przedstawiając ewentualnie mniej korzystne dla siebie konsekwencje danego stanu rzeczy. _
Treść własnego stanowiska wnioskodawcy�
Ze sposobem formułowania pytania związany jest sposób przedstawienia własnego stanowiska podatnika (płatnika, inkasenta) w sprawie. Można powiedzieć, że przedstawienie własnego stanowiska w sprawie jako element wniosku o udzielenie interpretacji jest odpowiednikiem uzasadnienia aktu administracyjnego (decyzji bądź postanowienia). W związku z tym własne stanowisko wnioskodawcy powinno uzasadniać i umacniać stanowisko przyjęte w pytaniu.
Należy przede wszystkim skupiać się na przedstawieniu możliwie jednoznacznego stanowiska, które będzie współgrać z treścią zadanego pytania. Powinno ono sugerować odpowiedź, a w miarę potrzeby stanowić gotowe uzasadnienie dla postanowienia organu podatkowego dotyczącego interpretacji.
W części wniosku zawierającej własne stanowisko wnioskodawcy w sprawie należy przywoływać przede wszystkim argumenty służące poparciu wniosków_ Organy podatkowe udzielające interpretacji powinny bowiem niewątpliwie brać pod uwagę dorobek doktryny. _
podatnika. W miarę możliwości szukać należy interpretacji korzystnych dla wnioskodawcy, a wydawanych przez inne urzędy skarbowe (albo oczywiście - urząd skarbowy, do którego kierowany jest wniosek) w podobnych (takich samych) sprawach. Jeśli wnioskodawca znajdzie takie interpretacje, to należy je powołać przy przedstawianiu własnego stanowiska. Zwiększa to szanse, że organ podatkowy podzieli stanowisko wnioskodawcy.
W razie braku interpretacji wydanych przez organy podatkowe powoływać należy w jak najszerszym zakresie orzeczenia sądów (w miarę możliwości - gdy w sprawie występuje pierwiastek „wspólnotowy” - także Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości) oraz poglądy piśmiennictwa.
Oczywiste jest, że w danej sytuacji występować mogą liczne wątpliwości co do prawidłowości danego stanowiska. Możliwe są różne interpretacje przepisów, które mogą mieć zastosowanie w sprawie. Przedstawiając własne stanowisko w sprawie, wnioskodawca nie powinien jednak mnożyć wątpliwości, nawet jeśli je ma. Uzasadnienie stanowiska podatnika w sprawie powinno być spójne i jednoznacznie uzasadniać przyjęty pogląd, wyartykułowany w pytaniu.
Nie bez znaczenia są także względy natury psychologicznej. W sprawach, w których argumenty za jednym (korzystnym dla wnioskodawcy) lub drugim (niekorzystnym) stanowiskiem są równoważne, czy też mają zbliżoną siłę, organowi podatkowemu będzie znacznie „wygodniej” poprzeć stanowisko wnioskodawcy i podzielić argumenty przedstawione we wniosku, niż poszukiwać i formułować własne argumenty na poparcie stanowiska odmiennego od poglądu przedstawionego przez podatnika.
Kiedy nie warto pytać?
Na zakończenie należy zauważyć, że w niektórych wypadkach wskazane jest przemyślenie celowości składania wniosku o interpretację. Jeśli bowiem wnioskodawcy znane jest - z interpretacji udzielanych innym podmiotom - stanowisko właściwego organu podatkowego, które jest dla niego niekorzystne, to wówczas nie ma sensu występować o wydanie interpretacji.
Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, w której niekorzystne dla wnioskodawcy stanowisko jest powtarzane w wielu pismach. Jasne jest wtedy, że organ swego stanowiska nie zmieni. Wydanie zaś interpretacji dla podatnika będzie wiązać organ podatkowy. Nie będzie on zatem mógł orzec w sprawie inaczej, niż uczynił to w niekorzystnej dla podatnika interpretacji. Inaczej przedstawia się sprawa w przypadku ewentualnego postępowania podatkowego, wówczas interpretacje w innych sprawach nie wiążą organu w tym konkretnym przypadku.
INTERPRETACJE PODATKOWE
Współautorzy poradnika _ VAT 2006 - 973 wyjaśnienia i interpretacje _, wydawanego przez Dom Wydawniczy ABC