Na podstawie art. 151 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm. oraz z 2006 r. Nr 144, poz.1043) Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego wydał w dniu 22 grudnia 2006 r. rozporządzenie w sprawie warunków wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla pracowników zatrudnionych w uczelni publicznej (Dz. U. Nr 251, poz. 1852), które obowiązuje od dnia 1 stycznia 2007 r.
Przepisy rozporządzenia stosuje się do pracowników zatrudnionych w uczelniach publicznych, z tym, że warunki wynagradzania pracowników zatrudnionych w klubach kultury, świetlicach oraz instruktorów studenckiego ruchu artystycznego regulują przepisy o muzeach oraz przepisy o organizowaniu i prowadzenia działalności kulturalnej.
Rozporządzenie z 22 grudnia 2006 r. zastępuje dotychczasowe dwa akty prawne, a mianowicie:
- _ rozporządzenie MEN z dnia 26 września 2001 r. w sprawie warunków wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla pracowników uczelni państwowych (Dz. U. Nr 107, poz. 1182, z późn. zm.), _
_ _
- _ rozporządzenie MEN z dnia 26 września 2001 r. w sprawie warunków wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla pracowników zatrudnionych w państwowych uczelniach zawodowych (Dz. U. Nr 107, poz. 1183 z późn. zm.). _
_ _
Nowy akt prawny, zasadniczo, dokonuje unifikacji zasad wynikających z dotychczasowych obu rozporządzeń, podnosząc oczywiście stawki wynagrodzenia za pracę przyporządkowane poszczególnym stanowiskom.
Nowym rozwiązaniem jest dodatek specjalny, którego w dotychczasowych przepisach nie było. Zgodnie z § 22 rozporządzenia z dnia 22 grudnia 2006 r. z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia zadań bądź ze względu na charakter pracy lub warunki wykonywania pracy rektor, na wniosek kierownika jednostki organizacyjnej będącej miejscem pracy pracownika, może przyznać pracownikowi dodatek specjalny.
Dodatek ten zasadniczo przyznaje się na czas określony, choć przepis wyjątkowo przewiduje także przyznanie dodatku na czas nie określony z uwagi na charakter pracy lub warunki jej wykonywania. Wysokość dodatku ustalono zasadniczo do wysokości 40% łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego pracownika.
Dodatek specjalny może być podwyższony o kolejne 20% wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego w razie zaistnienia przypadków wskazanych w art. 130 ust. 4 lub 131 ust.2 Prawa o szkolnictwie wyższym.
Pierwszy z tych przypadków dotyczy nauczyciela akademickiego, któremu rektor powierzył szczególnie ważne zadania dla uczelni, co uzasadniało obniżenie pracownikowi wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, a drugi przypadek dotyczy sytuacji, w której dochodzi do powierzenia nauczycielowi akademickiemu wykonywania większej liczby zajęć dydaktycznych niż przewiduje ustawa, łącznie z zajęciami ponadwymiarowymi.
Zgodnie z § 29 rozporządzenia, wynagrodzenie pracownika zatrudnionego w dniu wejścia w życie rozporządzenia (1 stycznia 2007 r.) ustalone na podstawie przepisów niniejszego rozporządzenia nie może być niższe od wynagrodzenia przysługującego przed tym dniem.
Zapis ten ma istotne znaczenie, ponieważ wprowadzone nowe tabele wynagrodzeń dla poszczególnych stanowisk pracowników wyższych uczelni zbudowane są w ten sposób, że wysokości wynagrodzeń w przedziale widełkowym nie są wyłączne dla określonego stanowiska, czy kategorii zaszeregowania lecz kwotowo nakładają się między kategoriami czy stanowiskami.
W konsekwencji, § 29 rozporządzenia ma na celu wyraźne wskazanie, że wejście w życie nowych zasad wynagradzania nie może dawać podstawy do obniżenia wynagrodzenia pracownika, nawet jeśli takie obniżenie miałoby nastąpić legalnie, czyli w drodze wypowiedzenia zmieniającego dotychczasowe warunki wynagradzania.
Niekonwencjonalnym zapisem rozporządzenia jest jego § 27, który brzmi:
1. Pracownicy niebędący nauczycielami akademickimi, którzy nie spełniają wymagań kwalifikacyjnych przewidzianych dla stanowiska zajmowanego przez nich w dniu wejścia w życie rozporządzenia, mogą być nadal zatrudnieni na tych stanowiskach.
2. Osoby zatrudnione na stanowisku kustosza bibliotecznego, starszego bibliotekarza lub starszego dokumentalisty w dniu wejścia w życie rozporządzenia, które spełniały wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych przepisów, mogą być nadal zatrudnione na tych stanowiskach.
3. Okres zatrudnienia osób, o których mowa w ust. 1 i 2 na stanowiskach, na których są one zatrudnione w dniu wejścia w życie rozporządzenia, o ile nie uzyskają one wymagań kwalifikacyjnych określonych w rozporządzeniu, nie może być dłuższy niż pięć lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia.
Załącznik nr 4 do rozporządzenia przewiduje kwalifikacje pracowników zatrudnionych na stanowisku kustosza bibliotecznego, starszego bibliotekarza i starszego dokumentalisty, które powinny być spełnione najpóźniej do dnia 31.12.2011 r. przez osoby zatrudnione przed dniem wejścia rozporządzenia:
Na stanowisku kustosza bibliotecznego może być zatrudniona osoba, która posiada:
- ukończone studia wyższe magisterskie lub równorzędne,
- ukończone studia podyplomowe z zakresu bibliotekoznawstwa lub informacji naukowej,
- 10 letni staż pracy w bibliotece naukowej,
- co najmniej miesięczną praktykę specjalistyczną w innej, poza macierzystą, bibliotece naukowej, potwierdzoną zaświadczeniem o jej ukończeniu.
Na stanowisku starszego bibliotekarza i starszego dokumentalisty może być zatrudniona osoba, która posiada:
- ukończone studia wyższe,
- ukończone studia podyplomowe z zakresu bibliotekoznawstwa lub informacji naukowej,
- 6 letni staż pracy w bibliotece naukowej,
- co najmniej 2 tygodniową praktykę specjalistyczną w innej, poza macierzystą, bibliotece naukowej, potwierdzoną zaświadczeniem o jej ukończeniu.
Wymagania dotyczące studiów podyplomowych z zakresu bibliotekoznawstwa nie dotyczą absolwentów kierunku studiów wyższych informacja naukowa i bibliotekoznawstwo oraz osób posiadających stopień naukowy.
Cel § 27 rozporządzenia jest jasny. Chodzi o to, aby pracowników dopingować do podnoszenia swoich kwalifikacji, zważywszy, że mamy do czynienia z pracownikami wyższych uczelni, którzy z tej racji powinni przodować w zdobywaniu wyższych kwalifikacji.
Rzecz polega jednak na tym, że przepis § 27 ust. 3 rozporządzenia jest częściowo nonsensowny przynajmniej w stosunku do pracowników wyższych uczelni zatrudnionych dotychczas na podstawie mianowania.
W przypadku pracowników umownych, w razie nie spełnienia wymagań kwalifikacyjnych, pracodawca ma prawo dokonać wypowiedzenia zmieniającego dotychczasowe warunki pracy (art. 42 K.p.) i zaproponować kustoszowi, czy też starszemu bibliotekarzowi stanowisko bibliotekarza.
Zachodzi natomiast pytanie, jak poprawnie powinien zachować się pracodawca w stosunku np. do dotychczas zatrudnionego kustosza bibliotecznego mianowanego, który w dniu 1 stycznia 2012 r. nie będzie posiadał ukończonych ani studiów bibliotekoznawczych, ani podyplomowego studium w tym zakresie, ani nie będzie posiadał stopnia naukowego?
Czytając zapis § 27 ust. 3 należałoby uznać, że kustosz nie powinien nadal być zatrudnionym na tym stanowisku. Powstaje wszakże pytanie, czy pracodawca może dokonać jakiejkolwiek zmiany stanowiska w sytuacji, gdy pracownik będzie się poprawnie wywiązywał z ciążących nań obowiązków?
W sytuacji, gdy kustosz biblioteczny nie będzie się wywiązywał ze swoich obowiązków w sposób poprawny, można będzie mu zmienić stanowisko, gdyż wówczas po otrzymaniu dwóch negatywnych ocen swojej pracy, rektor będzie mógł legalnie wypowiedzieć stosunek pracy na podstawie art. 124 pkt 3 Prawa o szkolnictwie wyższym.
Przy okazji wyjaśnię, że do pracowników bibliotecznych zatrudnionych na podstawie mianowania stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące nauczycieli akademickich w zakresie oceny ich pracy, co wynika z art. 264 ust. 7 Prawa o szkolnictwie wyższym.
Zakładając jednak, że kustosz zatrudniony na podstawie mianowania swoje zadania służbowe będzie wykonywał w sposób poprawny, to mimo zapisu wskazanego w § 27 ust. 3 rozporządzenia, pracodawca nie będzie mógł zmienić mu stanowiska.
Jedyna konsekwencją w tych warunkach będzie niemożliwość uzyskania uprawnień kustosza dyplomowanego, bez uprzedniego spełnienia wymagań przewidzianych dla stanowiska kustosza.
Gdy chodzi o starszego bibliotekarza zatrudnionego na podstawie mianowania, to w analogicznej sytuacji, jedyną konsekwencją będzie niemożliwość awansowania pracownika na stanowisko kustosza.
Niewątpliwie przepis § 27 ust. 3 rozporządzenia będzie wzbudzał kontrowersje wykładniowe, jednakże jego poprawne rozumienie musi w efekcie doprowadzić do wskazanych wniosków, ponieważ uregulowanie aktu podustawowego, bez wyraźnego upoważnienia nie może pozbawiać pracownika praw nabytych, a konsekwencja wynikająca z omawianego przepisu miałaby właśnie taki charakter.
Można także uznać, na tle § 27 ust. 3 rozporządzenia, że Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego wykroczył, z legislacyjnego punktu widzenia, poza przypisane mu kompetencje, ponieważ art. 151 ust. 1 Prawa o szkolnictwie wyższym, na podstawie którego rozporządzenie zostało wydane, nie daje podstawy do formułowania przepisu o tej treści.
