Pracodawca, który spóźnia się z wypłatą wynagrodzenia za pracę lub wypłatą innego świadczenia należnego ze stosunku pracy, jest obowiązany na żądanie pracownika:
- zapłacić odsetki za zwłokę, oraz
- zapłacić odszkodowanie, jeśli pracownik wykaże poniesioną szkodę.
Roszczenie o odsetki z tytułu wypłacenia z opóźnieniem wynagrodzenia za pracę jest ściśle związane ze stosunkiem pracy, gdyż dotyczy odpowiedzialności pracodawcy za niewykonanie wynikającego z art. 86 K.p. obowiązku wypłacenia wynagrodzenia w miejscu oraz terminie określonym w regulaminie pracy (lub w innych przepisach prawa pracy)
i powinno być uwzględnione przez sąd pracy, nawet gdyby pracownik tego roszczenia nie zgłosił (art. 4771 § 1 K.p.c.).
Zasada ta znajduje zastosowanie do wynagrodzenia za pracę w strukturze wszystkich jego składników _ (zob. wyrok SN z dnia 21.07.1994 r. I PRN 42/94, OSNPiUS z 1994 r. Nr 12, poz. 192). _
Od innych roszczeń pieniężnych wynikających ze stosunku pracy (np. odprawy rentowej lub emerytalnej), a dochodzonych przed sądem, pracownik może żądać od pracodawcy wypłacenia odsetek za zwłokę, na zasadach ogólnych przewidzianych w Kodeksie cywilnym.
Zgodnie z art. 481 § 1 K.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Wysokość odsetek za zwłokę może być ustalona w treści umowy o pracę. W razie braku takiego postanowienia, przysługują odsetki ustawowe. Od dnia 25 września 2003 r. odsetki ustawowe wynoszą 12,25% w skali rocznej, _ Dz. U. Nr 166, poz. 1613. _
Spóźnioną wypłatę składników należnego wynagrodzenia za pracę, pracownik może zarachować w pierwszej kolejności na zaspokojenie związanych z długiem pracodawcy zaległych odsetek – art. 451 § 1 zdanie drugie K.c. w związku z art. 300 K.p., _ (por. wyrok SN z 7.05.1998 r., I PKN 88/98, OSNP 1999/9/306). _
Wyrok ten ma bardzo istotne znaczenie praktyczne, ponieważ pozwala na to, aby poszkodowany pracownik, po otrzymaniu opóźnionego wynagrodzenia za pracę, od razu dokonał jego zaliczenia w części na poczet należnych mu odsetek za zwłokę, co spowoduje ten skutek, że pracodawca nie będzie zwolniony z obowiązku wypłacenia części tego wynagrodzenia, która została zarachowana na poczet należnych odsetek za zwłokę.
Istotne znaczenie w kwestii odsetek za zwłokę posiada ten fakt, czy pracownik chce żądać odsetek za zwłokę. Jeżeli bowiem pracodawca pozostaje w zwłoce z wypłatą wynagrodzenia za pracę, to nie ma żadnych wątpliwości co do tego, że odsetki są należne pracownikowi, ponieważ przepisy nie uzależniają ich wypłacenia od jakichkolwiek okoliczności poza samym faktem opóźnienia wypłaty wynagrodzenia choćby o jeden dzień.
Odsetki z tytułu opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia zapracę przysługują pracownikowi za czas opóźnienia także w części, od której pracodawca odprowadził składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych _ (por. uchwałę SN z 19 września 2002 r. III PZP 18/02, OSNP 2003/9/214) _
Nie ma także żadnego znaczenia przyczyna opóźnienia, za którą może nawet pracodawca nie ponosić odpowiedzialności, jednakże odsetki musi zapłacić, gdyż wynika to z zasady ryzyka podmiotu zatrudniającego.
Nieprawidłowe są, wobec tego, twierdzenia pracodawców, którzy wypłacają pracownikom z opóźnieniem wynagrodzenie za pracę a w sprawie należnych odsetek kierują pracownika do sądu pracy. W istocie bowiem, w sprawie odsetek za zwłokę nie ma między stronami żadnego sporu, jeżeli sam fakt opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia jest oczywisty.
Kolejny problem z tym związany to rola inspektora pracy. Panuje błędne przekonanie, że inspektor pracy nie jest uprawniony do kierowania do pracodawcy wystąpienia, czy też wydawania nakazu płatniczego w sprawie należnych pracownikom odsetek za zwłokę.
Jest to twierdzenie z gruntu fałszywe. Inspektor pracy jest w pełni uprawniony do realizowania takich działań, jednakże nie z urzędu, ale na wniosek zainteresowanego pracownika.
Jeżeli inspektor pracy ustali w wyniku kontroli w sposób bezsporny, że pracodawca wypłacił pracownikowi wynagrodzenie za pracę z 30 dniowym opóźnieniem i pracownik żąda z tego tytułu odsetek za zwłokę, to taka sytuacja uprawnia inspektora pracy do wydania nakazu wypłacenia tych odsetek za zwłokę.
Nieterminowe wypłacenie pracownikowi wynagrodzeniaza prace lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi ze stosunku pracy* wyczerpuje znamiona wykroczenia* przeciwko prawom pracownika z art. 282 § 1 pkt 1 K.p. zagrożonego kara grzywny do 5.000.- zł.
W tych sprawach oskarżycielem publicznym jest inspektor pracy, który może nałożyć mandat karny do wysokości 1.000.- zł. lub skierować wniosek o ukaranie do sądu grodzkiego.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat wynagrodzenia za pracę, zobacz e-booki
Wynagrodzenie za pracę oraz Dodatki do wynagrodzeń