Zmieniony art. 153 K.p. przewiduje odmienne od dotychczasowych zasady nabywania prawa do pierwszego urlopu wypoczynkowego. Przede wszystkim pominięto dotychczasową podstawową zasadę nabywania prawa do urlopu z upływem roku pierwszej pracy.
Zgodnie z art. 153 § 1 K.p.:
- pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy,
- w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę ,
- uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca,
- w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego po przepracowanym roku.
W obecnym stanie prawnym, urlop wypoczynkowy, chociaż nadal jest świadczeniem corocznym, rozumianym w sposób kalendarzowy, bo na to wskazuje art. 152, w związku z art. 153 § 2 K.p., to jednak ustawodawca zrezygnował z zasady nabywania prawa do urlopu z upływem roku pracy .
Jedynym wyjątkiem jest art. 153 § 1 K.p., w którym użyto sformułowania „w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu wypoczynkowego przysługującego mu po przepracowaniu roku”. Zwrot ten należy jednak rozumieć w zakresie prawa do wymiaru urlopu. Po dojściu do tej konkluzji, niewątpliwie odpada zarzut dokonania wykładni w sposób pozbawiający określonych zwrotów użytych w art. 153 § 1 K.p. znaczenia prawnego, co czyniłoby postawioną tezę wykładniową niedopuszczalną.
Wskazany sposób rozumienia tego przepisu sprawdza się na przykładach praktycznych, które najlepiej weryfikują każde teoretyczne twierdzenie. Pracownik zatrudniony po raz pierwszy od 1 października 2004 r. nabędzie za październik 1/12 z 20 dni urlopu, za listopad i grudzień 2004 r. tak samo, natomiast z dniem 1 stycznia 2005 r. nabędzie prawo do pełnego urlopu za 2005 r., ponieważ ustawodawca wyraźnie, ogranicza urlop miesięczny cząstkowy do roku kalendarzowego w którym pracownik rozpoczął pracę.
W konsekwencji, mechanizmem opisanym w art. 153 § 1 K.p., z punktu widzenia gramatycznego brzmienia przepisu, nie może być już objęty następny rok kalendarzowy. Poprzednio, krytykowane były przypadki, kiedy to w razie podjęcia pracy np. 1 lutego danego roku, pracownik przepracowywał 23 miesiące posiadając jedynie prawo do jednego urlopu.
Z uwagi na to, że zgodnie z art. 18 ustawy nowelizującej Kodeks pracy, do pracowników, którzy do dnia 1 stycznia 2004 r. nie nabyli prawa do kolejnego urlopu, stosuje się do czasu nabycia prawa do kolejnego urlopu art. 153 K.p. w dotychczasowym brzmieniu, pracownicy ci nabywają prawo do urlopu na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2003 r .
Oznacza to, że pracownik uzyskuje prawo do pierwszego urlopu z upływem 6 miesięcy pracy, w wymiarze połowy wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Nie jest to jednoznaczne stwierdzenie. Zachodzi bowiem konkretne pytanie, jak postąpić z pracownikiem, który podjął pracę po raz pierwszy np. 15 grudnia 2003 r.?
Moim zdaniem, zakres czasowy stosowania przepisów poprzednich zawiera się w stwierdzeniu, że chodzi tutaj o pracownika, który przepracował już co najmniej miesiąc do dnia 31 grudnia 2003 r. Jeżeli bowiem pierwszy miesiąc pracy upłynie w dniu 1 stycznia 2004 r. lub później, wówczas pracownik nabędzie prawo do urlopu z upływem pierwszego miesiąca pracy na zasadach obecnie obowiązującego art. 153 § 1 K.p. i fakt podjęcia pierwszej pracy w grudniu 2003 r. nie będzie miał znaczenia.
W przypadku jednak, gdy pracownik podejmie pierwszą pracę np. 10 grudnia 2004 r., wówczas za 2004 r. nie nabędzie prawa do urlopu, natomiast z dniem 1 stycznia 2005 r. nabędzie prawo do urlopu za 2005 r. w pełnym wymiarze, właśnie dlatego, że ustawodawca zlikwidował zasadniczo nabywanie prawa do urlopu z upływem roku pracy.
Różnice wykładniowe w podanych dwóch stanach faktycznych wynikają stąd, że w pierwszym przypadku musimy uwzględnić skutki wynikające z wejścia w życie nowelizacji kodeksu z dniem 1 stycznia 2004 r., podczas gdy w drugim przypadku tej okoliczności już nie uwzględniamy.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na temat urlopu wypoczynkowego, zobacz
e-book – Urlop wypoczynkowy