Z dniem 1.01.2003 r. weszła w życie ustawa z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, Dz. U. Nr 199, poz. 1673, z późn. zm. oraz z 2003 r. Nr 223, poz. 2217. Ustawa należy do sfery ubezpieczeń społecznych, w skład której wchodzi ubezpieczenie wypadkowe obejmujące ubezpieczenie na wypadek choroby zawodowej lub wypadku przy pracy.
Zgodnie z art. 67 ust. 1 Konstytucji, zakres prawa do ubezpieczenia społecznego sprecyzowany jest przepisami ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz. U. Nr 137, poz. 887, z późn. zm. oraz z 2002 r. Nr 241, poz. 2074.
Z regulacji tych łącznie wynikają istotne zasady, dotyczące ubezpieczenia wypadkowego, a w szczególności:
- obowiązek ubezpieczenia społecznego pracowników, w tym w zakresie ubezpieczenia wypadkowego, w okresie od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania stosunku pracy (art. 13 pkt 1 cyt. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych),
- gwarancje państwa w zakresie wypłacalności świadczeń z ubezpieczenia społecznego, w tym z ubezpieczenia wypadkowego (art. 2 ust. 3 cyt. ustawy o sus),
- obowiązek ZUS do objęcia pracownika ubezpieczeniem społecznym, w tym ubezpieczeniem wypadkowym z urzędu, w przypadku nie zgłoszenia pracownika przez pracodawcę do ubezpieczenia (art. 37 ust. 1 cyt. ustawy o sus).
W świetle powyższych przepisów, zdarzenie wypadkowe jakie zaistniało w czasie wykonywania pracy przez pracownika musi być kwalifikowane jako wypadek przy pracy bez względu na to, czy z osoba wykonującą pracę formalnie podpisano umowę i odprowadzano za nią składki ubezpieczeniowe, w tym na ubezpieczenie wypadkowe.
Wystarczającą przesłanką do objęcia pracownika ubezpieczeniem wypadkowym jest wykonywanie pracy w warunkach wyczerpujących znamiona definicji stosunku pracy określonej w art. 22 K.p., nawet jeżeli pracodawca twierdzi, że to nie był stosunek pracy, lecz stosunek cywilnoprawny.